Φιλανθρωπία με τα λεφτά των άλλων

Γράφει
ο Μιχάλης Δεμερτζής

Όπως θα έχετε σίγουρα μάθει, κάηκε η Παναγία των Παρισίων και πλούσιοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο προσφέρουν μερικά από τα εκατομμύριά τους για την αναστήλωσή της – μία κίνηση, μάλλον αναμενόμενη. 
Αυτό που ήταν ωστόσο ακόμα πιο αναμενόμενο ήταν ο ψόγος από κάποιους, ουκ ολίγους, ότι οι πλούσιοι δίνουν τα λεφτά τους για τους τοίχους της Παναγίας των Παρισίων αντί
να τα δίνουν στους φτωχούς και τα παιδιά της Αφρικής.

Κατ’ αρχάς η Παναγία των Παρισίων ως μνημείο-σύμβολο είναι τόσο σημαντική για την Ευρώπη όσο είναι, π.χ., και ο Παρθενώνας, για αυτό και κάθε άλλο παρά μεμπτό είναι να συνεισφέρει κάποιος στην ανακατασκευή της, αλλά δεν είναι αυτό το ζήτημα στο οποίο θέλουμε να εστιάσουμε. Περισσότερο μας ενδιαφέρει η ευκολία με την οποία πολύς κόσμος, ειδικά στην Ελλάδα, γίνεται κοινωνός του περίφημου πια «ηθικού πλεονεκτήματος».

Οπωσδήποτε, οι άνθρωποι είναι πάνω από τους τοίχους και τις σκεπές και όποιος έχει διαφορετική γνώμη έχει και σοβαρό πρόβλημα, ωστόσο, γιατί άραγε στη χώρα μας πρέπει κάθε φορά να έχουμε άποψη για το πώς οφείλουν να πράττουν και να ζουν οι άλλοι, ειδικά οι ευκατάστατοι, εξαιρώντας πάντα, εννοείται, τους εαυτούς μας;

Αν θεωρείτε ότι όλοι αυτοί οι κατήγοροι των εκατομμυριούχων χορηγών δεν αντικατοπτρίζουν την ελληνική κοινωνία ή έστω ένα μεγάλο κομμάτι της, να θυμίσουμε ότι ζούμε στη χώρα όπου η κουβέντα για το πώς πρέπει να διαχειρίζονται οι άλλοι τα λεφτά τους είναι το αγαπημένο μας σπορ: από τις κατηγορίες εναντίον του Αρκά για τη συνεργασία του με το Πρώτο Θέμα μέχρι ολόκληρο δημοψήφισμα το 2015 για να πείσουμε τους Ευρωπαίους ότι δεν είναι δημοκρατικό να μας ζητούν πίσω τα χρήματα που μας δάνεισαν...

Θα είχε ενδιαφέρον να γνωρίζαμε πόσοι από αυτούς που διαμαρτύρονται για τα χρήματα που δεν πάνε στα παιδιά της Αφρικής έχουν κάνει κάτι, οτιδήποτε, για αυτά τα παιδιά. Για την ακρίβεια, θα είχε ενδιαφέρον μόνο για στατιστικούς λόγους γιατί επί της ουσίας είναι μάλλον βέβαιο ότι θα ήταν πολύ λίγοι.

Πώς το ξέρουμε; Ελάτε τώρα, μεταξύ μας μιλάμε και τα γράφουμε εδώ και τέσσερα χρόνια… Αν ζούσαμε σε μία χώρα όπου οι κατήγοροι πάσης φύσεως κοινωνικών συμπεριφορών δεν εξαιρούσαν τους εαυτούς τους, δεν θα μας ταλαιπωρούσε η κρίση για δέκα και πλέον χρόνια.

Ωστόσο, υποκριτική ή όχι η κριτική, η φιλανθρωπία φυσικά και είναι κάτι που χρειάζεται στις «μη τέλειες» κοινωνίες που ζούμε. Ένας κόσμος χωρίς την εκούσια και ενεργή βοήθειά μας στους φτωχότερους είναι ένας κόσμος σε παρακμή. Αν όμως αυτή τη βοήθεια την εκβιάζουμε, δεν είναι πια φιλανθρωπία...

Ακόμα, δε, χειρότερο από το να μη δίνει κάποιος χρήματα σε φιλανθρωπίες, είναι να δίνει επειδή του το επιβάλλαμε. Δεν μιλάμε για τη θεσμοθετημένη αναδιανομή του εισοδήματος διά των φόρων εδώ, αλλά για μία ολόκληρη νοοτροπία…

Στη χώρα όπου έχει χαθεί το μέτρο, λοιπόν, όποιος φαίνεται πως έχει πολλά λεφτά αυτομάτως θεωρείται υπόλογος στην κοινωνία, την ίδια στιγμή που η ίδια αυτή κοινωνία φοροδιαφεύγει ομαδόν και, δεδομένου ότι το δεύτερο είναι παράνομο, το πραγματικό πρόβλημα είναι το πρώτο: Η δαιμονοποίηση του κέρδους.

Η αναδιανομή του εισοδήματος μέσω του κράτους είναι μες στους κανόνες του «παιχνιδιού» και όποιος αναπτύσσεται οικονομικά, τους γνωρίζει. Ακόμα κι όταν επιδέχονται αλλαγές αυτοί οι κανόνες (π.χ. αύξηση φορολογίας), υπάρχουν κάποιες σταθερές στις οποίες μπορεί να βασιστεί κανείς, αρκεί η ελευθερία να βρίσκεται ψηλά στα ιδανικά της κοινωνίας. Αν δεν βρίσκεται, δεν μιλάμε για έναν κόσμο σε παρακμή, αλλά, ακόμα χειρότερα, για έναν κόσμο παράλυτο…

Όπως έχει αποδείξει η Ιστορία, άλλωστε, η αναδιανομή του πλούτου δεν έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα αν δεν αφεθούν τα άτομα ελεύθερα να αναπτυχθούν, δηλαδή να χρησιμοποιήσουν την περιουσία τους – τη ζωή τους την ίδια εν τέλει – όπως νομίζουν. Όποτε δεν αφέθηκαν, οι φτωχοί πολλαπλασιάστηκαν.

Αν η Ιστορία ωστόσο δεν είναι το καλύτερό σας, μην ανησυχείτε: Καθώς η δαιμονοποίηση του κέρδους κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας με το όνομα «ηθικό πλεονέκτημα», εμείς ως λαός πριν λίγα χρόνια την ψηφίσαμε και την κάναμε κυβέρνηση, οπότε κι αν κάποια κεφάλαια της Ιστορίας που δεν μας βόλευαν δεν τα διαβάσαμε, δεν πειράζει... Έχουμε την «τύχη» να τα ζούμε…