Πρώτη Φορά όλα Μυστικά…

Γράφει
ο Μιχάλης Δεμερτζής


Διαφάνεια και δημοκρατία

Δημοκρατία και διαφάνεια πηγαίνουν μαζί. 

Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε πολύ το γιατί. 

Ο λαός αποφασίζει, για αυτό πρέπει πρώτα να γνωρίζει. Το τι ακριβώς θέλει να γνωρίζει και να λαμβάνει υπόψη του είναι ένα άλλο ζήτημα. 

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να του δίνεται αναφορά.

Οι κυβερνήσεις από την άλλη, των δημοκρατικών συμπεριλαμβανομένων, επειδή αποτελούνται από ανθρώπους, προσπαθούν να αποφύγουν την κριτική και ως εκ τούτου δεν «σκοτώνονται» κιόλας για να ενημερώσουν το κοινό επί των πεπραγμένων τους. 

Για αυτό ακριβώς στις δημοκρατίες υπάρχουν

ελεγκτικοί θεσμοί, επίσημοι και ανεπίσημοι, όπως η αντιπολίτευση ή τα ΜΜΕ.

Λειτουργούν πάντα καλά αυτοί οι θεσμοί;

Όχι πάντα, αλλά έστω και η τυπική λειτουργία τους, από μόνη της, εξασφαλίζει ένα επίπεδο διαφάνειας που δεν είναι καθόλου αμελητέο, συν το ότι η τεχνολογική ανάπτυξη των δύο τελευταίων δεκαετιών βοηθά τα μέγιστα ώστε ουσιαστικά να μη μένει σχεδόν τίποτα κρυπτόν υπό τον ήλιον.

Μπορεί να πει κάποιος, στον αντίποδα, ότι η διαπλοκή και η διαφθορά δεν έχουν εξαφανιστεί παρ' όλ’ αυτά, υπάρχουν και στις πιο ανεπτυγμένες δημοκρατίες, ωστόσο, αυτό που έχει σημασία είναι πως η διαφάνεια σε γενικές γραμμές δεν παύει να επεκτείνεται. Ο κόσμος δεν είναι τέλειος και για αυτό μπορεί να μη μαθαίνονται όλα, αλλά βλέποντας την Ιστορία, διαπιστώνει κανείς ότι στις μέρες μας πιο πολύς κόσμος από ποτέ, πιο γρήγορα από ποτέ και σε μεγαλύτερο βαθμό από ποτέ, γνωρίζει για τη ζωή, τις δραστηριότητες και τα έργα των πολιτικών του.

Η αλήθεια είναι βέβαια ότι τα τελευταία λίγα χρόνια που η δημόσια αρένα έχει δηλητηριαστεί με αμέτρητα fake news,  έχουν γίνει βήματα προς τα πίσω, αλλά η μεγάλη εικόνα λέει πως οι κυβερνήσεις των δυτικών κοινωνιών στην εποχή μας είναι πολύ προσεκτικότερες από τις αντίστοιχες παλαιότερων δεκαετιών, κι αν δεν είναι όλες τους ενεργοί συμμέτοχοι στην εξάπλωση και εμβάθυνση της πολιτικής διαφάνειας, τουλάχιστον δεν είναι αντίπαλοί της. Ή, έστω, στη χειρότερη περίπτωση, όποτε επεδίωξαν μυστικότητα, αυτή ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.

Στην Ελλάδα

Από τα λίγα κράτη που έχουν πάει προς τα πίσω, λοιπόν, είναι και η Ελλάδα: Στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία και σε μία περίοδο που η διαφάνεια, κρίσης ένεκεν, έχει ιδιαίτερη σημασία, κουμάντο κάνει μία πολύ μυστικοπαθής κυβέρνηση.

Όχι ότι παλιότερα δεν υπήρχε έλλειμμα διαφάνειας στη χώρα μας... Τουλάχιστον επί οικονομικής κρίσης, όμως, κάποια πράγματα άρχισαν να αλλάζουν προς το καλύτερο σε αυτό το κομμάτι, καθώς η πίεση αυξήθηκε προς στους κυβερνώντες, και αυτό δεν φάνηκε μόνο στον έλεγχο που ασκούσαν οι σχετικοί θεσμοί αλλά και στις κρατικές μας δομές, όπου στην αρχή της κρίσης έγιναν βήματα όπως, π.χ., η θέσπιση της «Διαύγειας» και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Για την ακρίβεια, όταν μιλάμε για την Ελλάδα, δεν πρόκειται για βήματα, αλλά για άλματα…

Ωστόσο μετά ήρθε η Πρώτη Φορά Αριστερά, πάτησε το φρένο και έβαλε όπισθεν:

Η σημερινή κυβέρνηση νομίζει ότι μπορεί να λέγεται δημοκρατική επειδή διεξήγαγε ένα δημοψήφισμα (μία πρακτική που ιστορικά φαίνεται να προτιμούν οι δικτατορίες παρά οι δημοκρατίες, Ελβετίας εξαιρουμένης), ενώ οτιδήποτε κάνει πλην διορισμών και επιδομάτων το κάνει μες στο μαύρο σκοτάδι (επίσης γνώρισμα δικτατοριών). Δεν μιλάμε απλά για σκάνδαλα εδώ – αυτά εννοείται ότι θα γίνουν μυστικά – μιλάμε για καθημερινότητα, για τρόπο διακυβέρνησης, εν ολίγοις, για συγκεκριμένη αντίληψη περί πολιτικής.

Ως εκ τούτου, οι κρυφές τηλεφωνικές συνομιλίες με ισοβίτες και οι υπόγειες συνεννοήσεις  με επίδοξους καναλάρχες είναι μόνο η κορυφή. Το υπόλοιπο παγόβουνο είναι ολόκληρη μεθόδευση εξόδου της χώρας από το ευρώ υπό πλήρη μυστικότητα που κράτησε για μήνες, με τα γνωστά πλέον “plan X” και τη μυστική προσέγγιση στη Ρωσία, και κοτζάμ Μακεδονικό ζήτημα, με δεκαετίες διαπραγματεύσεων και εντάσεων πίσω του, το οποίο διευθετήθηκε εν κρυπτώ και χωρίς καμία ενημέρωση του ελληνικού Κοινοβουλίου, οπότε και ένα ολόκληρο έθνος (αν όχι και τα δύο έθνη) ετέθη προ τετελεσμένων. Για να μην επεκταθούμε στα πιο «καθημερινά», όπως, π.χ., τα ρεκόρ τροπολογιών γραμμένων στο γόνατο που έχουν κατατεθεί μέσα σε άσχετα νομοσχέδια ή οι προσπάθειες παράκαμψης του ΑΣΕΠ ή η δεδηλωμένη επιθυμία κατάργησης της «Διαύγειας»…

Όταν συμβαίνουν όλα αυτά και, κυρίως, όταν ζητήματα όπως η παραμονή της χώρας στο κοινό νόμισμα αντιμετωπίζονται με τέτοιο καθεστωτισμό, είναι μάλλον αυτονόητο ότι προσχήματα του τύπου «η ιδιωτική ζωή του πρωθυπουργού αφορά όλο τον λαό» όχι μόνο δεν αγγίζουν κανέναν στην κυβέρνηση, αλλά έχουν αντιστραφεί σε αυτό που όλοι βλέπουμε: «η κοινωνική ζωή του πρωθυπουργού δεν αφορά κανέναν».

Οπότε, ο ηγέτης που έλεγε ότι είναι «με την Ελλάδα των πολλών έναντι της Ελλάδας των ελίτ» και φίλους εφοπλιστές θα έχει, και διακοπές μαζί τους στα κότερά τους θα κάνει, και για ψώνια με το πρωθυπουργικό αεροσκάφος θα πάει, και στον φίλο και συγκυβερνήτη του για βόλτες θα το δώσει, και θα φροντίσει όλα αυτά να μην τα μάθει κανένας. Κι αν κάποια έχουν ήδη μαθευτεί, με τη συγκεκριμένη νοοτροπία να διέπει το Μαξίμου, φανταστείτε πόσα άλλα μπορεί ακόμα να μένουν άγνωστα.

Αλλά όπως μαθαίνονται μερικά, έστω και κατόπιν εορτής, έτσι μπορεί κάποια μέρα να μαθευτούν και όλα. Είπαμε, τώρα που παντού υπάρχουν κάμερες και όλα διαδίδονται μέσα σε δευτερόλεπτα, ουδέν κρυπτόν…

Fake news

Ωστόσο, όπως ήδη σημειώσαμε, υπάρχουν και τα fake news που είναι αλήθεια ότι θολώνουν το τοπίο. Επ' αυτού, στα πλαίσια της προαναφερόμενης γενικότερης τάσης της διαφάνειας να διευρύνεται στις δημοκρατίες, γίνονται κάποια αργά μεν, πολύ θετικά δε βήματα διεθνώς, εκ των οποίων το τελευταίο είναι η συνεργασία που ανακοίνωσε το Facebook με πιστοποιημένους φορείς διασταύρωσης ειδήσεων ανά τον κόσμο προκειμένου να αντιμετωπιστεί η λαίλαπα των fake news. Αν ευοδωθεί αυτή η προσπάθεια, η πολιτική διαφάνεια και η λογοδοσία των κυβερνήσεων στους πολίτες τους θα ενισχυθεί πολύ περισσότερο. Στην Ελλάδα ειδικότερα, το Facebook συνεργάζεται με την – μόνη πιστοποιημένη στη χώρα μας – ιστοσελίδα «Ελληνικά Hoaxes».

Τώρα, γιατί τα «Ελληνικά Hoaxes», πριν καλά καλά αρχίσουν τη νέα τους προσπάθεια για να εξυγιάνουν το τοπίο των ειδήσεων στα social media, δέχονται επιθέσεις από την Εφημερίδα των Συντακτών, τη Documento και την ΕΡΤ, ούτε που μπορούμε να φανταστούμε το λόγο…