Οι τέσσερις χαμένες ευκαιρίες για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα

Γράφει ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Πλησιάζουν οι ημέρες της θλιβερής επετείου του 1974, που ο Αττίλας εισέβαλε στην Κύπρο, πυρπόλησε, σκότωσε, χώρισε δια της βίας το νησί. Με την πρόφαση που του έδωσε η πάντα άφρων ελληνική Ακροδεξιά.

Έκτοτε αν υπάρχει μια διεθνής βεβαιότητα, ημέρα με την ημέρα, μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, είναι ότι το Κυπριακό λιμνάζει όπως το Παλαιστινιακό! Ότι το Κυπριακό ήταν κι είναι μια διεθνής σταθερά, αφού παραμένει άλυτο. Κάτι που κατά καιρούς έχουν επισημάνει όσοι ασχολήθηκαν μ’ αυτό. Μάλιστα, ο Ομπάμα είναι εκείνος που το παραλλήλισε πρώτος με το Παλαιστινιακό, στο βιβλίο του «Γ η της Επαγγελίας», όπου μεταξύ άλλων αναφέρει ότι οι εμπλεκόμενες πλευρές είναι απρόθυμες να το επιλύσουν. Φυσικά, ο Ομπάμα κάνει λάθος αναφορικά με

την Ελλάδα και την Κύπρο, αφού το κύριο μέρος της  λύσης πρέπει να το δώσουν πρωτίστως οι Τούρκο, άλλωστε εκείνοι κατάλαβαν το Βόρειο μέρος  του νησιού. Κι η ελληνοκυπριακή πλευρά όμως, έκανε τα σοβαρά λάθη της. Όπως στην περίπτωση του σχεδίου Ανάν. Όσο απομακρυνόμαστε χρονικά από αυτό, τόσο κυριαρχεί η βεβαιότητα ότι μακροπρόθεσμα ωφελούσε την Κυπριακή πλευρά κι η Αμμόχωστος θα είχε επιστραφεί ήδη εδώ και 17 χρόνια. Μα τότε έκαναν πάλι πολιτική οι σταυροί και τα συνθήματα περί …προδοτών! 

Πάντα έτσι συνέβαινε όλα αυτά τα χρόνια. Κάθε φορά που άναβε ένα κεράκι στο βάθος του τούνελ για να γίνουν βήματα επίλυσης του προβλήματος, κάποιος φυσούσε και το έσβηνε. Πότε με ουτοπικά στρατηγήματα, πότε με ανταγωνισμούς χωρίς ουσία και προοπτική για το μέλλον και πότε με ακραίες μονομερείς ενέργειες.

Τη χαμένη ευκαιρία του σχεδίου Ανάν, ακολούθησε η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δυο κοινότητες, το 2017, στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας, με το βρόμικο παιγνίδι που έπαιξαν οι Τούρκοι στο παρασκήνιο και στα κατεχόμενα αλλά και τη  μη διάθεση της κυβέρνησης Τσίπρα να προχωρήσει σε οποιαδήποτε συζήτηση (μόνο αναβλητικότητα υπήρχε) αφού σε τέτοια περίπτωση θα κλονιζόταν η κυβέρνησή του από τον ακροδεξιό εταίρο του.

Προσέξτε: Σημαντικό μέρος της  ελληνικής πλευράς κυρίως,  αλλά και της ελληνοκυπριακής, επένδυσαν επί χρόνια στη θεωρία ότι «μη λύση είναι προτιμότερη από τη λύση». Μα όσο τα χρόνια περνούσαν και περνούν οι συνθήκες μεταβάλλονταν και τα δεδομένα άλλαζαν κι αλλάζουν. Οι Τούρκοι κι οι Τουρκοκύπριοι άλλωστε, έχουν αλλάξει πολιτική και πλέον τάσσονται υπέρ της ύπαρξης δύο κρατών. Που στη διεθνή κοινότητα φαντάζει ως πιο ρεαλιστική προοπτική.

Προσέξτε κι αυτό: Η Κύπρος, με πολύ δουλειά, πολλές φορές με αντίξοες ή και μυστικές συνθήκες εργασίας και τη συνεργασία ενός φιλελεύθερου Σοσιαλδημοκράτη- Κεντρώου πρωθυπουργού (Σημίτης) κι ενός Δεξιού προέδρου (Κληρίδης) εισήλθε στην ΕΕ βάσει σχεδίου. Μάλιστα το κυπριακό φάνηκε ότι μπαίνει σε τροχιά λύσης. Κάτι που δεν συνέβη μόλις έφυγαν οι δυο και τα ηνία έλαβε η αναβλητικότητα που οδήγησε στο …πουθενά.

Πρέπει να προσθέσουμε ότι ο Κληρίδης στην Κύπρο υπήρξε κορυφαία πολιτική φυσιογνωμία που μετά την είσοδο της χώρας του στην ΕΕ, ήξερε που βάδιζε, παρά τις φωνές του λαϊκισμού, που εκ των πραγμάτων οδηγούσαν σε αδιέξοδα. Όπως έγινε άλλωστε.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά εν όψει της επετείου του Αττίλα αλλά και των απρόβλεπτων κινήσεων του Ερντογάν τις επόμενες ημέρες που θα επισκεφτεί το νησί.

Τα θυμήθηκα, επίσης, αναλογιζόμενος τις τέσσερις  μεγάλες χαμένες ιστορικές ευκαιρίες να έχει γίνει η Κύπρος ελληνική, που εμείς απεμπολήσαμε. Να τις καταγράψουμε, πολλοί δεν τις γνωρίζουν καν:

Α.  το 1912 οι Άγγλοι παραχωρούν την Κύπρο στην Ελλάδα ως αντάλλαγμα στη χρήση του λιμανιού του Αργοστολίου, στην Κεφαλονιά. Είπαν ομόφωνα «όχι» ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ κι ο Βενιζέλος. Προείχε το μεγάλωμα του κορμού της Ελλάδας κι ετοιμάζονταν ή είχαν αρχίσει οι Βαλκανικοί πόλεμοι.

Β. το 1916 οι δυνάμεις της Αντάντ προσέφεραν στην Ελλάδα την Κύπρο, με αντάλλαγμα την είσοδό μας στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Αρνήθηκε κατηγορηματικά ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ κι έβαλε το φερέφωνο του Ζαΐμη, που έκανε χρέη πρωθυπουργού, να πει «όχι»! Είχε ήδη αρχίσει η μεγάλος διχασμός…

Γ. Το 1955, ο κυβερνήτης της Κύπρου, ο Χάρντινγκ, με εντολή της Αγγλικής κυβέρνησης προτείνει στον Μακάριο ένα Σύνταγμα που μαθηματικά οδηγούσε σε αυτοδιάθεση της Κύπρου. Δηλαδή σε σύντομο χρονικό διάστημα, εκλογές για ένωση ή όχι με την Ελλάδα! Ο Μακάριος είπε «όχι» ζητώντας την αυτοδιάθεση να γίνει εκείνη τη στιγμή. Να υπενθυμίσω ότι τότε μαζί με τον Μακάριο συντάχθηκε η ελληνική Αριστερά και το μεγάλο μέρος του ελληνικού Κέντρου. Η ιστορία δεν δικαίωσε κανέναν κι η Κύπρος χάθηκε.  Κι είναι χαρακτηριστικό ότι αργότερα, το 1966, ο Μακάριος είχε παραδεχτεί στον  Παναγιώτη Κανελλόπουλο  ότι χάθηκε μια τεράστια ευκαιρία να έχει γίνει ελληνική η Κύπρος! Κι ότι εκείνος συμφωνούσε μεν με την πρόταση Χάρντινγκ, αλλά ως συνήθως στις διαπραγματεύσεις τους ζητούσε πάντα περισσότερα.

Λεπτομέρεια: Ο πρωθυπουργός Καραμανλής κι ο υπουργός Εξωτερικών Σπύρος Θεοτόκης συμφωνούσαν με την πρόταση των Άγγλων, αλλά ακολούθησαν τη θέληση Μακάριου.

Να θυμίσουμε ακόμη ότι τότε, με την άρνηση του Μακάριου και τις απαιτήσεις του για «εδώ και τώρα λύση», οι Άγγλοι ως μετρ του διαίρει και βασίλευε έβαλαν στο παιγνίδι τους Τούρκους  κι ουσιαστικά ξεκίνησε η μεγάλη περιπέτεια του νησιού. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι Τούρκοι δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον για την Κύπρο, αφού την είχαν πουλήσει στους Άγγλους το 1878 με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης.

Δ. το 1964, η τέταρτη μεγάλη ευκαιρία ήταν με το σχέδιο Άτσεσον, που αποδέχονταν οι Τούρκοι κι αρνήθηκε η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, εξ αιτίας των αντιδράσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και του Μακάριου. Το σχέδιο προέβλεπε μια βάση στη Βόρειο Κύπρο για 50 χρόνια στους Τούρκους και το Καστελόριζο! Μακάριος κι Ανδρέας Παπανδρέου θεώρησαν ότι η τουρκική βάση για 50 χρόνια θα διχοτομεί το νησί. Παραβλέποντας ότι σε 50 χρόνια αυτό θα ήταν ελληνικό έδαφος.

Σήμερα, περισσότερα από 100 χρόνια από την πρώτη φορά που προσφερόταν λύση κι ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, το κυπριακό εξακολουθεί άλυτο και συστηματικά πεδίο εντάσεων και αντιπαραθέσεων.