«Καλάβρυτα 1943», Μένιος και κυρά Παρασκευούλα

 Γράφει ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Αν ρωτήσεις σημερινά παιδόπουλα για τα Καλάβρυτα, τα περισσότερα θα σου απαντήσουν για το χιονοδρομικό τους κέντρο, κάποια άλλα θα σου πούνε και για την έναρξη της επανάστασης του 1821, στην Αγία Λαύρα. Ελάχιστα ή κανένα θα σου πει για το αποτρόπαιο έγκλημα των Ναζί. Όπου το 1943, εκτέλεσαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης, άνω των 13 ετών!! Δυστυχώς, μα αυτή είναι η αλήθεια.

Το φρικτό γεγονός έχει γραφεί με πορφυρά από το αίμα γράμματα. Γεγονός εφάμιλλο και τραγικό με την Γενοκτονία των Ποντίων ή και την καταστροφή της  Σμύρνης. Ολοκαύτωμα!

Ακούστε:  Στις 20 Οκτωβρίου 1943, δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν στο

χωριό Κερπινή στους Γερμανούς και σκότωσαν δεκάδες εξ αυτών. Η ιστορία αναφέρει 78.

Οι Γερμανοί με συνεχείς συσκέψεις στην Πάτρα, έθεσαν σ’ εφαρμογή την  «Unternehmen Kalavryta» ή «Επιχείρηση Καλάβρυτα». Την αποστολή ανέλαβε ο περιώνυμος Ναζί  υποστράτηγος Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954), με τις μονάδες Jaeger Division, της 117ης Μεραρχίας. Αποφάσισαν ότι για κάθε Γερμανό που έχασε τη ζωή του θα εκτελούνταν επτά Έλληνες!

Οι Γερμανοί έφτασαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου, σχεδόν αφιονισμένοι για να πάρουν εκδίκηση. Μετά από 4 ημέρες, πρωί πρωί άρχισαν αν κτυπάνε οι καμπάνες. Η διαταγή ήταν ξεκάθαρη: Όλοι οι κάτοικοι, άντρες και γυναίκες, γέροι και νέοι, παιδιά και κορίτσια, να συγκεντρωθούν στο προαύλιο του σχολείου, παίρνοντας μαζί τους μια κουβέρτα και φαγητό για μια ημέρα.

Εκεί, άρχισαν με απίστευτη βιαιότητα και προτεταμένα όπλα,  να ξεχωρίζουν τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 13 ετών και να τις κλειδώνουν στις σχολικές αίθουσες. Όλοι οι άνδρες και τα παιδιά άνω των 13 ετών, με τα όπλα να τους στοχεύουν ξεκίνησαν πορεία προς τον λόφο Καπή. Την ίδια στιγμή τον Καλαβρυτινό ουρανό διέσχισε μια φωτοβολίδα. Ήταν το σήμα για να καούν τα σπίτια. Αφενός για αντίποινα κι αφετέρου μη τυχόν είχαν κρυφτεί σ’ αυτά αντάρτες ή άνδρες που δεν είχαν παραδοθεί στο σχολείο. Χώρια οι κλοπές χρυσαφικών, τιμαλφών, άλλων πολύτιμων αντικειμένων και χρημάτων. Η αξία τους υπερέβη τα 260 εκ. δραχμές που ήταν τεράστιο ποσό για την εποχή.

Στον λόφο Καπή, μόλις έφτασε η πομπή με τους άνδρες και τα παιδιά άνω των 13 ετών, τρία πολυβόλα άρχισαν να ξερνάνε θάνατο για 20 ολόκληρα λεπτά! Συνεχώς, χωρίς σταματημό!  Κι όταν δεν είχε μείνει κορμί όρθιο, περνούσαν Γερμανοί κι έδιναν χαριστικές βολές!

Είπαμε: Δεν το χωράει ανθρώπου νους. Θηριωδία! Ολοκαύτωμα!

Το νέο δεν άργησε να φτάσει στο σχολείο που κρατούνταν οι γυναίκες και τα παιδιά. Αν μιλήσουμε για οιμωγές ή αλαλαγμούς απόγνωσης δεν αποτυπώνεται η πραγματικότητα της αντίδρασης των γυναικών για τον χαμό συντρόφων τους, παιδιών τους, αδελφών τους… Αυτή η αντίδραση δεν περιγράφεται με λόγια.

Μέσα σ’ όλα, το σχολείο που ήταν κλεισμένες πιάνει φωτιά! Καταγράφονται μαρτυρίες ότι την έβαλε επίτηδες ένας Αυστριακός για ν’ αναγκαστούν οι Γερμανοί να βγάλουν έξω τις γυναίκες προκειμένου να σπεύσουν στον χώρο της τραγωδίας. Η ενέργεια αυτή, έσωσε  13 ανθρώπους που είχαν επιζήσει από τα πολυβόλα και τη χαριστική βολή κι οι γυναίκες μπόρεσαν να τους περιθάλψουν.

Κι ύστερα η ανάβαση στον λόφο. Ανέβαιναν οδυρόμενες εκείνες, την ώρα που έρρεε ποτάμι το ζεστό αίμα των εκτελεσμένων! Το αίμα των δικών τους! Ολοκαύτωμα! 

Κι η αναγνώριση! Πόσο μπορεί ν’ αντέξει ο νους και να μη σαλέψει. Να βρίσκεις νεκρό το παιδί σου! Τον αδελφό σου! Τον σύντροφό σου! Να προσπαθείς να  σκάψεις με τα χέρια τάφους και το παγωμένο χώμα να διαλύει τα δάκτυλά σου… Να τυλίγεις με τη ζακέτα σου τα άψυχα σώματα. Με τη μαντήλα να κλείνεις τα μάτια των νεκρών… Να φέρνουν κουβέρτες και να τυλίγουν κορμιά για να τα σύρουν πίσω στα Καλάβρυτα…

1101 νεκροί εκείνη την ημέρα σε όλη την περιοχή. 1000 σπίτια λεηλατημένα και καμένα. Οι δε Γερμανοί εμπόδισαν τις επόμενες ημέρες ακόμη και τον Ερυθρό Σταυρό να φτάσει στα Καλάβρυτα! Κτηνωδία!

Μαζί με τα Καλάβρυτα, οι Γερμανοί εξαφάνισαν από τον χάρτη και τα γύρω χωριά. Πλην των Μοναστηριών της Αγίας Λαύρας και του Μεγάλου Σπηλαίου, καταστράφηκαν και τα χωριά Ρογοί, Κερπινή, Ζαχλωρού,  Σούβαρδο, Βραχνί, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μαζέικα, Βάλτος και πολλά άλλα.

Αφορμή αυτής της αιματοβαμμένης περιήγησης είναι δυο εκφάνσεις Πολιτισμού με μνήμες για το συγκεκριμένο γεγονός. Αφενός το νέο βιβλίο του αδελφού μου Μένιου, «Το κορίτσι της στάχτης», με ηρωίδα την 5χρονη τότε και επιζούσα σήμερα  Παρασκευούλα, που μόλις κυκλοφόρησε κι αφετέρου την κινηματογραφική ταινία «Καλάβρυτα 1943» σε σκηνοθεσία ενός Έλληνα της διασποράς, του Νικόλα Δημητρόπουλου και σενάριο του Δημήτρη Κατσαντώνη. Η ταινία, θα ξεκινήσει να προβάλλεται στις 11 Νοεμβρίου.

Διαβάστε το βιβλίο, δείτε την ταινία. Αν δεν ξέρεις την ιστορία σου, δεν ξέρεις τίποτα. Είσαι σαν ένα φύλλο που δεν ξέρει ότι είναι μέρος ενός δέντρου, έλεγε ο σημαντικός Αμερικανός συγγραφέας Michael Crishton. Ας θυμηθούμε λοιπόν όσοι γνωρίζουμε, ας μάθουν όσοι δεν γνωρίζουν.

Κι όσοι επισκέπτονται τα ιστορικά και μαρτυρικά Καλάβρυτα, ας έχουν στο μυαλό τους ότι δεν είναι μόνο το χιονοδρομικό κι η γαστριμαργική περιήγηση στις ταβέρνες της πόλης. Ούτε η Αγία Λαύρα που μας έμαθαν ότι εκεί κήρυξε την επανάσταση του 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, παρότι ο ίδιος στα απομνημονεύματά του λέει ότι εκείνη την ημέρα ήταν στη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο). Όσοι επισκέπτονται τα Καλάβρυτα, ας θυμούνται ότι μια βόλτα –προσκύνημα στον Λόφο του θανάτου θα τους μάθει ότι ενίοτε η ιστορία είναι ένας εφιάλτης που πρέπει να τον δούμε όλον και να τον θυμόμαστε…