Και κρατισμός και αγορά-ζούγκλα

Από τη Θεσσαλονίκη
γράφει
ο Μιχάλης Δεμερτζής

Έχουμε ξαναγράψει πως το πλεόνασμα από μόνο του δεν μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα της χώρας, καθώς η δημοσιονομική πολιτική που το δημιουργεί είναι αποκλειστικά, αναγκαστικά υφεσιακή (αύξηση εισπράξεων, μείωση δαπανών).

Συνεπώς, αν η αγορά δεν απελευθερωθεί, το πλεόνασμα την αφυδατώνει.

Το γεγονός ότι η επίτευξή του λογίζεται ως θρίαμβος αποσπά την προσοχή από το αληθινό ζήτημα, που είναι η στρεβλή δομή της οικονομίας μας.

Αν, δε, οι κυβερνώντες μας νομίζουν ότι

μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι, ντε φάκτο νομιμοποιούν τη ζούγκλα που έχει δημιουργηθεί στην αγορά εδώ και λίγα χρόνια.

Ιδιαίτερα τα δύο τελευταία, όπου η ιδεοληψία για μία στενά ελεγχόμενη από το κράτος οικονομία έχει τα εντελώς αντίθετα αποτελέσματα.

Η πραγματική αγορά στην Ελλάδα είναι κυρίως «μαύρη» και (όχι απλά ελεύθερη αλλά) άγρια.

Η κατάσταση με τις αποδείξεις, για παράδειγμα, αποτυπώνει την πρόσφατη ιστορία της. Μέχρι την αρχή της κρίσης, το να ζητά κανείς απόδειξη θεωρείτο ανέκδοτο· τα πρώτα δύο-τρία μνημονιακά χρόνια, καχύποπτο· αργότερα και αφού συνηθίσαμε να τις μαζεύουμε για το αφορολόγητο, θεμιτό· και τα δύο τελευταία χρόνια, με τους φόρους-ρεκόρ, λογίζεται πια ως εχθρική πράξη.

Η παραοικονομία μεγεθύνεται, λοιπόν, σε μία εποχή που είναι επιβεβλημένο να μειωθεί, όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά για να μην πηγαίνουν οι θυσίες της κοινωνίας στον βρόντο.

Η φθηνή εργασία, λ.χ., θα μπορούσε να εισφέρει θετικά προς την ανάπτυξη, αν δεν ήταν θεσμικά αόρατη. Το χρήμα που κινείται είναι επίσης αόρατο, όπως και αυτό που δεν κινείται (φύλαξη κατ’ οίκον).

Το αποτέλεσμα είναι τα βάρη να επωμίζονται μονίμως τα συνήθη υποζύγια, μισθωτοί και συνταξιούχοι, και, περαιτέρω, να αδικείται το πλέον παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι.

Όχι ότι για τους υπόλοιπους τα πράγματα είναι εύκολα, αλλά, όσο κι αν σε απόλυτους αριθμούς οι δημόσιοι υπάλληλοι πληρώνουν περισσότερα σε φόρους και οι συνταξιούχοι δοκιμάζουν οδυνηρές μειώσεις, αμφότεροι δεν έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε ανεργία και απασχόληση διανθισμένη με 12ωρα, άνευ ενσήμων ή/και με μισθό οριακά πάνω από το επίδομα του ΟΑΕΔ.

Την παραπάνω κατάσταση η κυβέρνηση νομίζει ότι μπορεί να την αντιμετωπίσει θέτοντας κόκκινες γραμμές για τα ποσοστά των απολύσεων και την ισχύ των συλλογικών συμβάσεων.

Εννοείται πως οι ιδιωτικοί υπάλληλοι πρέπει να προστατεύονται, ωστόσο, προϋπόθεση για αυτό είναι, πρώτον, να υπάρχουν εργοδότες και δεύτερον, η αγορά να είναι ρυθμίσιμη. Δηλαδή, ελεύθερη μεν, με αίσθημα νομιμότητας δε.

Ό,τι ακριβώς δεν συμβαίνει στην Ελλάδα.

Κι επειδή είμαστε άριστα εκπαιδευμένοι κρατιστές, δεν σκέφτεται μόνο η κυβέρνηση ανάποδα. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι κλάδοι, ψάχνουν τη λύση στον προστατευτισμό. Μιλάμε πάντα για την 138^η πιο ελεύθερη οικονομία του κόσμου.

Την ίδια στιγμή, επειδή εκτός από κρατιστές είμαστε και υποκριτές, η πλειονότητα των επαγγελματιών, αυτών των ίδιων κλάδων που φωνάζουν για τον ανάλγητο καπιταλισμό, λειτουργούν υπό ένα ανεπίσημο καθεστώς ανεξέλεγκτης οικονομίας.

Βεβαίως, ο αντίλογος εδώ είναι ότι η στροφή τους στην παραοικονομία είναι αναγκαστική, είναι ζήτημα επιβίωσης, και ουδεμία σχέση έχει με υποκρισία.

Κάτι τέτοιο θα ίσχυε, αν όλοι εμφανίστηκαν ξαφνικά τα τελευταία επτά χρόνια.

Όταν όμως αποκαλύπτεται πρόσφατα από την Ernst & Young ότι τα ποσοστά των μη δηλωθέντων εισοδημάτων των αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών για τα έτη 2004 και 2005 κυμαίνονται στο 58% και στο 53% αντίστοιχα (αντίο και στο γνωστό «σε κάθε κλάδο υπάρχουν κάποιοι λίγοι κακοί…»), θα ήταν συνεπέστερο από μέρους τους να δηλώνουν ακραίοι νεοφιλελεύθεροι.

Συμπερασματικά, ο ιδιωτικός τομέας αν και σοβαρά ασθενής, υπάρχει, είναι ακόμα ζωντανός (και μόνο τα επίπεδα της ιδιωτικής κατανάλωσης το αποδεικνύουν), αλλά λειτουργεί σε έναν παράλληλο και εκτός νόμου κόσμο.

Για να βγάλει τη χώρα από την κρίση, το πρώτο, αν όχι το μόνο, που χρειάζεται να κάνουμε είναι να τον εντάξουμε σε θεσμικά πλαίσια και αυτό ίσως να είναι ευκολότερο από ό,τι ακούγεται (πρακτικά και ουχί πολιτικά), καθώς επιτυγχάνεται κυρίως με άρση περιορισμών.

Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται αντίληψη της πραγματικότητας…

Το αντίθετο της ιδεοληψίας.