ΕΥΑερα: «Το παρεξηγημένο ‘όχι’»

Γράφει
η Εύα Τσαροπούλου

Μετά από 27 ολόκληρα χρόνια, η Ουκρανή χρυσή Ολυμπιονίκης της Γυμναστικής, Τατιάνα Γκούτσου, κατήγγειλε ότι, στα 15 της, έπεσε θύμα βιασμού από έναν αθλητή-θρύλο της γυμναστικής, τον Λευκορώσο Βιτάλι Σέρμπο, προκαλώντας σοκ στην παγκόσμια αθλητική οικογένεια.

Η 42χρονη, σήμερα, Τατιάνα, που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992 εκπροσωπώντας την Κοινοπολιτεία, αποκάλυψε ότι

ο κορυφαίος αθλητής, τη βίασε, υπό την κάλυψη των συναθλητών της.

Ο Βιτάλι Σέρμπο έχει μείνει στην παγκόσμια αθλητική ιστορία για την κατάκτηση έξι χρυσών ολυμπιακών μεταλλίων στη Βαρκελώνη, τα τέσσερα εκ των οποίων την ίδια μέρα, ρεκόρ που μέχρι σήμερα δεν έχει καταρρίψει κανείς. Κέρδισε άλλα τέσσερα χάλκινα στην Ατλάντα, 39 μετάλλια σε παγκόσμια πρωταθλήματα, τα 21, εκ των οποίων, χρυσά και είναι ο μοναδικός αθλητής, μέχρι σήμερα, που έχει παγκόσμιο τίτλο και στα οκτώ αγωνίσματα της γυμναστικής. 

Γράφει η Τατιάνα Γκούτσου, στην προσωπική της σελίδα, σε κοινωνικό δίκτυο:

«Εγώ, γενναία μετά από 27 χρόνια: Τατιάνα Τοπόροβα, που νόμιζα ότι ήσουν φίλη και συναθλήτρια στην εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ, σε ευχαριστώ που δεν ήσουν γενναία για μένα, όταν σε χρειάστηκα περισσότερο, να σταθείς για μένα και να παλέψεις για τα δικαιώματα των γυναικών απέναντι σε μία τέτοια αποτρόπαια πράξη. Το «όχι» σημαίνει «όχι». Ήσουν εκεί, άκουσες τα πάντα, ποτέ δεν όρθωσες ανάστημα για να με προστατεύσεις...

Ρουστάμ Σαρίποβ, σε ευχαριστώ που ήσουν καταπληκτικός φίλος για τον φίλο σου και δεν προστάτευσες εμένα, ένα μικρό κορίτσι 15 ετών. Το φίλο σου, που με βίασε στη Στουτγκάρδη της Δυτικής Γερμανίας, το 1991.

Βιτάλι Σέρμπο, τέρας που με κράτησες στη δική μου φυλακή, να φοβάμαι τόσα χρόνια. Ξέρω ότι θα προσπαθήσεις να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, αλλά οι λεπτομέρειές μου είναι πιο ισχυρές από τα δικά σου λόγια. Είμαι πιο δυνατή από ποτέ. Δεν μπορείς να με διαλύσεις πια.

Αυτή είναι η δική μου ιστορία της Σταχτοπούτας. Επιβίωσα και θα στηρίξω όποιον εκεί έξω φοβάται να μιλήσει. Θα προσπαθήσω να ανακτήσω την αυτοπεποίθησή μου και να βοηθήσω τους άλλους».

Το μήνυμα της Τατιάνας Γκούτσου είναι ένα απ’ τα πολλά μηνύματα που πλέον έρχονται στο φως της δημοσιότητας, μετά τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο Γουάϊνσταϊν, από γυναίκες που βρίσκουν τη δύναμη να καταγγείλουν αντίστοιχα περιστατικά.

Μέχρι εδώ, θα μπορούσε ίσως κανείς να μείνει έκπληκτος, σοκαρισμένος, συντετριμμένος, ωστόσο, η είδηση δεν είναι αυτή! Δεν είναι αυτή, για μένα, τουλάχιστον.

Διότι, ως γυναίκα που νομίζω πως ασχολούμαι αρκετά με αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο που ζω, όσο αποτροπιαστικά κι αν είναι, έχω μάθει ήδη πολύ καλά πως αυτό που σοκάρει ή κρύβεται τέλεια πίσω από κλειστά παράθυρα, μπορεί να συμβεί και συμβαίνει κιόλας, μια χαρούλα.

Αλλού είναι το ζήτημα:

Άκουσα τα της συγκεκριμένης καταγγελίας σε μία πρωινή ραδιοφωνική εκπομπή, την οποία επιμελούνταν δύο δημοσιογράφοι, ένας άντρας και μία γυναίκα. Την είδηση διάβασε ο άντρας, για να έρθει να σχολιάσει η γυναίκα, αμέσως μετά· κι εδώ είναι η είδηση:

«Καλά κι αυτηνής της πήρε 27 ολόκληρα χρόνια να καταγγείλει το γεγονός; Γιατί δεν μίλησε μέχρι σήμερα ποτέ; Ύποπτο!».

Μέχρι και ο συνάδελφός της σοκαρίστηκε απ’ τη δήλωσή της και της είπε: «Μα, για μπες στη θέση της λίγο! Ένα κοριτσάκι 15 χρονών, αθλήτρια σε ομάδα σοβιετική, εκπρόσωπος της χώρας της, κατά τη διάρκεια αγώνων, να βγει να κατηγορήσει το ‘μεγάλο αθλητή’ της εθνικής ομάδας, ποιος θα την πίστευε; Φαντάζεσαι τι θα της έκαναν μετά; Θα γυρνούσε ποτέ πίσω ή θα την έβρισκαν σε κανένα χαντάκι της Στουτγκάρδης;»

Για να εισπράξει την απάντηση: «Επειδή, ως γυναίκα, μπορώ να μπω στη θέση της, σου λέω ότι είναι πολύ ύποπτη αυτή η καταγγελία, τη δεδομένη στιγμή που γίνεται. Ξαφνικά, έγινε μόδα πια κι όλες έχουν ‘βιαστεί’ ή ‘παρενοχληθεί’! Κάποιο λάκκο έχει η φάβα…».

Εντάξει, μου έφτασε αρκετά και βεβαίως, έκλεισα βιαίως το ραδιόφωνο…

Θα βόλευε πάρα πολύ αν το πρόβλημα βρισκόταν σε όλα αυτά τα «σωβινιστικά γουρούνια», όπως αποκαλούσαν οι παλιές φεμινίστριες τους άντρες.

Ωστόσο, πολύ φοβάμαι, ότι έγκειται πρωτίστως, στο πώς εμείς, οι ίδιες οι γυναίκες στεκόμαστε δίπλα στις άλλες, υπερασπιζόμενες τόσο εκείνες, όσο και τις καταστάσεις που βιώνουν, με την ευκολία του ότι αυτά δεν συνέβησαν –τη δεδομένη στιγμή- σε μας!

Αν κάτι διάβασα πίσω απ’ τις γραμμές της καταγγελίας της Τατιάνας Γκούτσου, δεν ήταν ο πόνος της γι’ αυτό που της συνέβη τότε, ούτε για τα όσα της έκλεισαν το στόμα κατά τη διάρκεια αυτών των 27 χρόνων που πέρασαν ως σήμερα.

Δεν ήταν μια καταγγελία εναντίον του Βιτάλι Σέρμπο, μόνο.

Ήταν ένα εν ψυχρώ «κατηγορώ» για όλους εκείνους που ήξεραν και δεν έκαναν τίποτα γι’ αυτό. Κυρίως όμως για τη φίλη της, που δεν ύψωσε το ανάστημά της, δεν στάθηκε πλάι της. Εκείνη είναι η πρώτη στη λίστα των κατηγορούμενών της. Μαζί με όλους εκείνους που, με τη σιωπή τους, κάλυψαν ένα «έγκλημα», για το οποίο ένα μικρό κορίτσι· το θύμα του, «κατηγορείται» και πάλι σήμερα, από μία άλλη γυναίκα, μια Ελληνίδα δημοσιογράφο, που έχει ζήσει σε μία άλλη εποχή, σε μία άλλη κοινωνία, σε άλλες συνθήκες και απλώς δεν μπορεί να καταλάβει.

Το μεγάλο πρόβλημα, όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ τουλάχιστον, είναι αυτό το «απλώς».

Σήμερα, το έτος 2017, με τόσα που ήδη ξέρουμε, με τόσα που έχουμε ακούσει, δει ή διδαχτεί, ετούτη εδώ η γυναίκα δεν χρειαζόταν να έχει περάσει τα ίδια, για να μπορεί να καταλάβει ακριβώς και να μην δικάζει την ομόφυλή της, αναγκάζοντας μέχρι και τον άντρα συνάδελφό της να την υπερασπιστεί! Είναι πολύ απογοητευτικό το ότι, παρά τα τόσα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για να αντιλαμβανόμαστε, εμείς, οι τυχερές, οι «ελεύθερες» γυναίκες τον κόσμο, εξακολουθούμε να αναζητούμε το «λάκκο στη φάβα» των ισχυρισμών μιας άλλης γυναίκας, η οποία λέει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς καθόλου να κρύβει το δικό της!

Είναι πρόβλημα που η Τατιάνα Γκούτσου χρειάστηκε 27 ολόκληρα χρόνια, έναν εκπατρισμό και την πτώση ενός ολόκληρου καθεστώτος για να μιλήσει. Αλλά, ακούγοντας ετούτη εδώ τη «δημοσιογράφο», σε τούτη τη μικρή γωνίτσα της γης, να μιλάει έτσι για εκείνη, μπορώ πολύ εύκολα να καταλάβω το γιατί.

Παλεύουμε θηρία που βρίσκονται πολύ καλά εγκατεστημένα μέσα μας…

Εμείς, οι γυναίκες που, όταν έρχεται η στιγμή να ψηφίσουμε, από δεκαπενταμελές στο Λύκειο μέχρι τη Βουλή μας, δεν εμπιστευόμαστε τις άλλες γυναίκες, αφού πόσο σοβαρά μπορούν να πάρουν άλλωστε, οι ξένοι μια γυναίκα πρωθυπουργό/υπουργό/βουλευτή (βάλτε ό,τι θέλετε για να συμπληρώσετε την υπερβολή).

Εμείς, οι γυναίκες που κρίνουμε την ποιότητα της εργασίας των συναδέλφων μας ανάλογα με το τι φοράνε όταν έρχονται στο γραφείο κάθε μέρα και το πόσο βαμμένες είναι, αφού το να είσαι όμορφη και περιποιημένη αφαιρεί στάνταρ πόντους από την επαγγελματική σου δεινότητα.

Εμείς, οι γυναίκες που, σταματάμε να κάνουμε παρέα τις χωρισμένες φίλες μας, διότι φοβόμαστε ότι αποτελούν «κίνδυνο» για το δικό μας άντρα, αφού τώρα «ψάχνονται» κι αντί για μια ολόκληρη διαθέσιμη αγορά, θα επιλέξουν αποκλειστικά και οπωσδήποτε το δικό μας κελεπούρι…

Εμείς, οι γυναίκες που δεν ξέρουμε ποιο είναι ακριβώς το σημείο που πρέπει να φτάνει η επίδειξη της εξυπνάδας μας, ώστε να μας θέλουν για το μυαλό μας, αλλά να μην νιώθουν και απειλούμενοι απ’ αυτήν, ενώ ταυτόχρονα ξεπατωνόμαστε στα γυμναστήρια, γιατί «καλά τα λένε, αλλά στον κώλο σε κοιτάνε στ’ αλήθεια»…

Εμείς, οι γυναίκες που μεγαλώνουμε με το ότι «η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά» και πουθενά δεν εμπλέκεται η επιστήμονας, η εργαζόμενη, η μάνα, η ερωμένη στις νοικοκυρίστικες επιδιώξεις μας, διότι -αν δεν τα πετύχουμε όλα αυτά- τότε υπάρχει διαθέσιμο και το «την πρώτη είχα δούλα μου, τη δεύτερη κυρά μου», με εμάς να παίζουμε το ρόλο της πρώτης, δυστυχώς…

Εμείς, οι γυναίκες που, αντί να υψώσουμε τη φωνή μας αρκετά, τις φορές εκείνες που ακούσαμε για έναν βιασμό, προσπαθούμε να καταπνίξουμε την ενδόμυχη σκέψη ότι έτσι όπως ντύνονται σήμερα οι γυναίκες, ίσως και να προκάλεσαν το βιαστή τους.

Εμείς, οι γυναίκες που μεγαλώνουμε τους γιους μας και τις κόρες μας με στερεότυπα που συνεχίζουμε να αναπαράγουμε, χωρίς να παίζει κανένα ρόλο η μόρφωσή μας, η ηλικία μας, η εποχή που ζούμε, αποδεχόμενες ως εντελώς φυσιολογική την ύπαρξη των στερεοτύπων και ποιες είμαστε εμείς που θα πάμε κόντρα και θα αλλάξουμε την ιστορία;

Εμείς, οι μπερδεμένες γυναίκες…

Που νομίζουμε ότι χρειάζεται να φοράμε πανταλόνι στη δουλειά για να μας μετράνε για σοβαρές, διότι αν φορέσουμε φούστα και γόβα, το μόνο απαραίτητο συνοδευτικό εξάρτημά μας μετά, θα είναι η τσίχλα.

Που βγαίνουμε και διαδηλώνουμε στις πλατείες την επιθυμία μας για ισότητα και βγάζουμε σέλφι καίγοντας τα σουτιέν μας, αλλά όταν συζητιούνται θέματα που είναι σημαντικά για την τύχη ετούτου του κόσμου, έχουμε να πάμε για ψώνια και δεν προκάνουμε…

Που ακόμα αμφισβητούμε, παρά τις εκατομμύρια καθημερινές και περί του αντιθέτου αποδείξεις, ότι μπορούμε να τα κάνουμε όλα και μάλιστα, ταυτόχρονα.

Που, παρά την άνεση και την ελευθερία με την οποία αντιμετωπίζουμε τις σχέσεις μας, κρύβουμε πολύ πιεστικά μια μικρή ροζ πριγκίπισσα μέσα μας και αρκεί το φίλημα ενός βατράχου για να ξεπεταχτεί στην επιφάνεια και να αρχίσει να ονειρεύεται βασίλεια και ολόλευκα νυφικά, ενώ ξαφνικά θυμόμαστε να τρελαθούμε επειδή κάποιο υποτιθέμενο βιολογικό ξυπνητήρι αρχίζει να μας ουρλιάζει: «Εσύ πότε θα γίνεις μάνα;»

Που συμβιβαζόμαστε με πράγματα, καταστάσεις και ανθρώπους πολύ «λιγότερους» απ’ όσο μας αξίζει, μόνο και μόνο γιατί φοβόμαστε τον κόπο της επιδίωξης, την απόρριψη, τη μοναξιά, τον αβυσσαλέο χρόνο…

Δεν ξέρω τι θα απογίνει με την επώνυμη καταγγελία της Τατιάνας, την οποία ακόμα κανείς απ’ τους καταγγελλόμενους δεν έχει βγει να απαντήσει, με οποιονδήποτε τρόπο. Μένει στη Δικαιοσύνη να αποδείξει αν τα δεκάδες μετάλλια που έχει στη ντουλάπα του ο Σέρμπο τον έκαναν καλύτερο άνθρωπο ή όχι.

Όμως, πολλές γυναίκες που ξέρω, απ’ τη χώρα της Τατιάνας –κι όχι μόνο- έχουν ζήσει και μεγαλώσει με τη λογική του ότι «καλός» είναι ένας σύζυγος αρκεί να μην πίνει, να μην είναι γυναικάς και να μην χαρτοπαίζει, ενώ απ’ την άλλη, μπορεί να σε δέρνει ανέτως, διότι, ακόμα κι αν εκείνος δεν ξέρει το λόγο, εσύ σίγουρα τον ξέρεις!

Όπως ξέρω πολλές γυναίκες, σε άλλα σημεία της γης, που ζουν και μεγαλώνουν θεωρώντας μεγάλη υπόθεση, όχι το να ψηφίζουν ή το να σπουδάζουν ή το να οδηγούν ή το να μπορούν να αφήνουν τα μαλλιά τους να φαίνονται, αλλά απλώς και μόνο το να μπορούν να συντρώγουν στο ίδιο δωμάτιο με το σύζυγό τους κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής γιορτής!

Σε κάθε περίπτωση, σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν γυναίκες που δεν μπορούν, ακόμα και σήμερα, να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους να ελέγχουν τη ζωή τους, αφού ακόμα κι αυτό το δικαίωμα του να ζούνε το έχει κάποιος άλλος γι’ αυτές. Κι αυτές οι γυναίκες πρέπει να σταματήσουν να είναι απλοί αριθμοί σε στατιστικές.

Δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν άλλο ικανό να βοηθήσει πρωταρχικά αυτές τις γυναίκες, εκτός από μας: Τις γυναίκες! Είναι ανόητο να διεκδικούμε απ’ τους άντρες να κάνουν κάτι, όταν πρώτες εμείς το αμφισβητούμε.

Καλά θα κάνουμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε έτσι όλες, προτού -αυτό που συνέβη σε εκείνες- συμβεί και σε μας. Δεν χρειάζεται να αποκτήσουμε την εμπειρία τους για να τις καταλάβουμε. Ας μην επιτρέψουμε, διά της σιωπής μας, να συμβαίνουν τέτοια εγκλήματα στον κόσμο. Ας μην δεχτούμε άλλα στόματα κλειστά, ούτε άλλα κεφάλια κατεβασμένα.

Αναμφίβολα ωστόσο, χωρίς τους άνδρες, δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνες μας. 

Όσο εκείνοι θεωρούν δείγμα ύψιστου ανδρισμού την κακοποίηση των γυναικών, τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει. Όσο εκείνοι συνεχίζουν να συντηρούν στερεότυπα, που προάγουν τις διακρίσεις μεταξύ των φύλων -και το κάνουν εξίσου καλά με μας, αν όχι καλύτερα- τόσο ο δρόμος θα γίνεται πιο μακρύς.

Γι' αυτό δεν αρκεί να εκπαιδεύεις μια γυναίκα για το τι δικαιούται, πρέπει ταυτόχρονα να εκπαιδεύσεις και τον άντρα που την «περιβάλλει». 

Δεν είναι όλοι ίδιοι, όπως δεν είμαστε όλες ίδιες κι εμείς. Ευτυχώς, ακόμη διατηρούμε ισότητα στην ανομοιομορφία μας...

Ωστόσο, ας εκπαιδεύσουμε τους γιους μας και τις κόρες μας να σκέφτονται διαφορετικά. 

Να μάθουν πως κανένα «ναι» δεν έχει νόημα, αν το άτομο που το λέει δεν είναι ελεύθερο να πει και «όχι». 

Διότι αυτοί, οι γιοι μας και οι κόρες μας, αποτελούν το μέλλον και πρέπει κάποτε το μέλλον να είναι υγιές.

Μαθαίνω ότι δεν σας αρέσει, λέει, το #ΜeToo της τελευταίας καμπάνιας, γιατί το θεωρείτε αμερικανιά ή μόδα. Εντάξει, λοιπόν, δεν θα τα χαλάσουμε εκεί.

Χρησιμοποιήστε ένα «ΟΧΙ», μεγάλο σαν της 28^ης! Που να μην είναι μόδα και να έχει διάρκεια…

Ένα «όχι» στο οποίο να πιστεύετε, να μην το περνάτε για παρεξηγημένο. Δεν σημαίνει «ίσως», δεν σημαίνει «θέλω, αλλά σου κάνω τη δύσκολη», δεν σημαίνει «τραβάτε με κι ας κλαίω».

Το «όχι» είναι «όχι», κοπελιές μου και δεν υπάρχει τίποτα το παρεξηγημένο σε αυτό.

Κι αν δεν το πούμε εγκαίρως, γίνεται «ευθύνη».

Αν δεν το ακούσουμε εγκαίρως, γίνεται «συνυπευθυνότητα».

Το «όχι» είναι «όχι»! Να το θυμάστε αυτό…

ΒΟΗΕΜΙΑΝ RHAPSODY

https://www.youtube.com/watch?v=0AWStR2m-iY