Η Καταλονία, η Ευρώπη κι εμείς

Γράφει
ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Στην πολιτική, η σκέψη ή η απόφαση με πρόταξη του θυμικού και του συναισθήματος, συνήθως αποβαίνει καταστροφική.

Το έχουμε δει να συμβαίνει επανειλημμένως στη χώρα μας, το είδαμε προσφάτως στη Μεγάλη Βρετανία, το έχουμε δει στην Κύπρο…

Όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στην Ισπανία με το περίφημο δημοψήφισμα στην Καταλονία για την

ανεξαρτησία της, εντάσσεται ασφαλώς σε ενέργειες με βάση το θυμικό και τη «λογική» που εκφράζεται από τη φράση ¨"τα δικά μου δικά μου και τα δικά σου δικά μου"… Παντού, άλλωστε, τα τέρατα του λαϊκισμού σέρνουν τους αφελείς…

Να δούμε τα πράγματα ως έχουν.

Η  Ισπανία αποτελείται από 16 αυτόνομες περιφέρειες – κοινότητες που απολαμβάνουν αυτονομίας σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο.

Η Καταλονία, με 8 εκ. –περίπου- κατοίκους, απολαμβάνει ακόμη μεγαλύτερη αυτονομία από τις άλλες  περιφέρειες της Ισπανίας, διαθέτοντας δική της αστυνομία και δικό της σύστημα Παιδείας. Όμως αυτό δεν αρκεί για πολλούς Καταλανούς, οι οποίοι θέλουν να πάρουν τη μοίρα στα χέρια τους και να μην αφήνουν τις όποιες αποφάσεις στην κεντρική κυβέρνηση.

Είναι και κάτι ακόμη: Η Καταλονία είναι η πιο εύπορη περιφέρεια της Ισπανίας, με συμβολή 20% στο ισπανικό ΑΕΠ. Εξ αυτού προσφέρει σημαντικά ποσά στην κεντρική κυβέρνηση, η οποία τα διαθέτει στις φτωχότερες περιφέρειες. Αυτό, οι Καταλανοί αυτονομιστές δεν επιθυμούν να συνεχίζεται, ανεξαρτήτως αν κι εκείνοι απολαμβάνουν όλα τα προνόμια της Ε.Ε. που ανήκει η Ισπανία. Ανεξαρτήτως αν όλες οι υποδομές της χρηματοδοτήθηκαν ή χρηματοδοτούνται από την Ευρώπη. Ανεξαρτήτως αν για τη μεταμόρφωση της Βαρκελώνης τα τελευταία 20-25 χρόνια (ειδικά μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες) συνεισέφεραν όλοι οι Ισπανοί.

Η ιστορία με το αίτημα αυτονομίας της Καταλονίας δεν είναι καινούργια.

«Έρχεται» από τις αρχές του 19^ου αιώνα και αναθερμάνθηκε μετά το 1876 με την συμμετοχή ΚΑΙ της εκκλησίας που ώθησε στον καταλανικό εθνικισμό. Με Αριστερό πρόσημο (εξ αιτίας και της επανάστασης των Μπολσεβίκων) στα 1923, ο Πρίμο ντε Ριβέρα ανακήρυξε την Καταλανική Δημοκρατία, που με διαβουλεύσεις με την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας αναγνωρίστηκε το 1932.

Μόλις, όμως, εγκαθίδρυσε τη δικτατορία του ο Φράνκο, κατάργησε την αυτονομία της Καταλονίας και την προσκόλλησε και πάλι στο σώμα της Ισπανίας.

Αργότερα, μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, οι Καταλανοί ψήφισαν τη συμμετοχή της περιφέρειάς τους (1978 και 2006) στην Ισπανία κι αυτό αναφέρεται στο Σύνταγμα της Ισπανίας.  Όμως, οι φωνές της ανεξαρτησίας δεν έλειψαν ούτε μετά από αυτό.

Μοιραία φτάσαμε στο σήμερα με αναφορές που έρχονται από τα βαθύ παρελθόν.  

Και στο παράνομο κι αντισυνταγματικό δημοψήφισμα με το απλοϊκό και «πονηρό»  ερώτημα:  «Θέλεις να γίνει η Καταλονία ένα ανεξάρτητο κράτος υπό την μορφή Αβασίλευτης Δημοκρατίας»;

Το δημοψήφισμα, όπως είπαμε, ήταν και παράνομο και αντισυνταγματικό δεδομένου ότι:

1. Το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει άσκηση δικαιώματος αυτοδιάθεσης ΜΟΝΟ σε περίπτωση αποικιοκρατικής εξουσίας ή κατοχής από άλλη χώρα.

2.      Οι διατάξεις του Ισπανικού Συντάγματος (που έχουν ψηφίσει οι ίδιοι οι Καταλανοί) δεν επιτρέπουν την απόσχιση  των Αυτονόμων Περιφερειών της Ισπανίας. Κάτι, με το οποίο συμφωνούν και τα πολιτικά κόμματα που αντιπροσωπεύουν τα 3/4 της Ισπανικής Βουλής, συμπεριλαμβανομένου και του Καταλανού Ηγέτη του Φιλελεύθερου κόμματος Ciudadanos, Albert Rivera. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη κι ο ηγέτης των Podemos, Pablo Iglesias Turrion, σιωπούσε καιροσκοπικά όλο αυτό το διάστημα της αναταραχής κι εμφανίστηκε μόλις ξεκίνησαν τα βίαια επεισόδια για να …επιτεθεί στον πρωθυπουργό Ραχόι.

Όμως, ας μη κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, ούτε από το θυμικό και το συναίσθημα περί της … αυτοδιάθεσης των λαών.  Η βία που χρησιμοποίησε ο Ραχόι είναι –πιθανότατα- υπερβολική. Κι ίσως δεν θα έχει παρά πρόσκαιρα αποτελέσματα αφού θα συσπειρώσει τους αυτονομιστές και θα ευνοήσει τους πιο ακραίους ανάμεσά τους. Ωστόσο, ας μην βλέπουμε αφελώς τα πράγματα. Κανένα κράτος στον κόσμο, κανένας πολιτικός στην εξουσία ΔΕΝ μπορεί να δεχθεί τον ακρωτηριασμό χωρίς αντίδραση. Η απειλή στην ακεραιότητα και την εδαφική επικράτεια αποτελεί αιτία βίας, ίσως και πολέμου, σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αλλού είναι το λάθος του Ραχόι, κατά τους διπλωματικούς παρατηρητές. Το λάθος του είναι ότι δεν εκτίμησε έγκαιρα μέχρι που μπορούσαν να φτάσουν οι υπέρμαχοι της απόσχισης της Καταλονίας κι επέτρεψε χωρίς ουσιαστικό αντίλογο στο εσωτερικό κι εξωτερικό την λαϊκίστικη ρητορική που έγινε αποδεκτή σε ευρείες πληθυσμιακές ομάδες. Προκαλώντας φανατισμό, όξυνση και συσπείρωση πέριξ των αυτονομιστών.

Στο σημείο αυτό οφείλουμε να φύγουμε για λίγο από την Ισπανία και να σταθούμε στην αποφασιστικότητα της Ευρώπης, που μπορεί αρχικά να προσέγγισε το ζήτημα άνευρα, αλλά η στάση της στη συνέχεια δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες.

Χαρακτήρισε το χθεσινό δημοψήφισμα παράνομο κι υπενθύμισε ότι αν γινόταν ένα νόμιμο δημοψήφισμα που θα ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας, τότε αυτό θα σήμαινε ότι η συγκεκριμένη επικράτεια θα βρισκόταν εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τι κάνει, δηλαδή η Κομισιόν; Το αυτονόητο! Προειδοποιεί για να προλάβει μη τυχόν κι ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο κι  «απελευθερωθούν» τεράστια δεινά, με την διάχυση τάσεων απόσχισης κι άλλων εθνοτικών ή θρησκευτικών ομάδων.

Πολύ περισσότερο αφού στην Ισπανία καραδοκούν κι οι Βάσκοι.

Στο Βέλγιο υπάρχουν οι Φλαμανδοί που εκφράζονται μάλιστα από το ισχυρότατο «Φλαμανδικό Εθνικιστικό κόμμα».

Στην Ιταλία, η «Λίγκα του Βορρά» έχει εκφράσει επανειλημμένως τέτοιες προθέσεις.

Στη Σλοβακία υπάρχει η ισχυρή Ουγγρική μειονότητα. Στη Ρουμανία το ίδιο. 

Γιατί αύριο να μην υπάρξει διάθεση αυτονομίας και στην ίδια την Βαυαρία στην καρδιά της Γερμανίας; Ή στην Κάτω Σαξονία;

Να το δούμε και με περισσότερο στενό πρίσμα;

Εμείς εδώ στην Ελλάδα που έχουμε τόσα και τόσα ζητήματα, πώς ξέρουμε ότι δεν ανοίγει και για εμάς ο ασκός του Αιόλου;

Πώς ξέρουμε ή μπορούμε να προβλέψουμε πως θα έχει διαμορφωθεί η γεωπολιτική κατάσταση μετά από 20 χρόνια στην Βαλκανική, ή με τη Μουσουλμανική μειονότητα ν’ αλωνίζει στη Θράκη και να αποκαλείται …τουρκική με βούλα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ;

Πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι σε λίγα χρόνια δεν θα ζητηθεί ανάλογο δημοψήφισμα; Και τι θα συμβεί τότε; Θα επικρίνουμε την αντίδραση του Έλληνα πρωθυπουργού που αυτονόητα θα ενεργήσει όπως ο Ραχόι;

Εξ ου κι ισχυρίζομαι ότι πέραν των συναισθηματισμών και του θυμικού, δεν μπορούμε να υποστηρίζουμε διαδικασίες αποσχισματικών κινημάτων από εθνοτικές ή θρησκευτικές μειονότητες. Ακόμη κι αν στις συγκεκριμένες περιοχές που διαβιούν αποτελούν πλειοψηφική τάση.

Η αναθεώρηση των συνόρων σε όλη την Ευρώπη ή σε κάθε κράτος χωριστά, οδηγεί μαθηματικά σε καθεστώς βίας και συγκρούσεων. Οδηγεί στο άνοιγμα της πόρτας του τρελοκομείου!

Θα πει κάποιος: Κι η δημοκρατία; Το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών; Κι η Κύπρος δεν πολέμησε για την αυτοδιάθεσή της;

Μα αυτά ακριβώς είναι λυμένα με τα Συντάγματα.

Ο λαός της Ισπανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της κάθε χώρας, ψήφισε ένα Σύνταγμα.

Το οποίο δεν είναι κουρελόχαρτο για να ερμηνεύεται κατά τις διαθέσεις κάθε ακραίου ή εθνικιστή.

Για ν’ αλλάξει πρέπει να γίνουν εκλογές για αναθεωρητική Βουλή και στα υπό αναθεώρηση άρθρα να τεθεί το ερώτημα: Μπορεί και με ποιον τρόπο να αποσχισθεί μια περιοχή της χώρας; Κι αν αυτό προβλεφθεί στο νέο Σύνταγμα, να γίνουν τα δημοψηφίσματα αυτοδιάθεσης… Κι η ρύθμιση όλων των επί μέρους ζητημάτων, όπως τα οικονομικά, οι μετακινήσεις πληθυσμών, η εγκατάστασή τους κλπ.

Αυτή είναι η δημοκρατία κι αυτοί οι κανόνες της…

Κι αυτός είναι ο σεβασμός των συνόρων που υποστηρίζει πάγια και κατηγορηματικά η Ελλάδα…

Όσο για εκείνους που προβάλλον ως επιχείρημα την Κύπρο και το αίτημά της για αυτοδιάθεση, αυτή ήταν τελείως διαφορετική περίπτωση.

Εκεί υπήρχε αποικιακή κατοχή. Στην Καταλονία όχι!