6 Μαρτίου 1964: «Φεύγει ο Παύλος» κι αρχίζει η κατιούσα…

Γράφει

ο  Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Μια ιστορική αναδρομή στις τελευταίες ημέρες του βασιλιά Παύλου

και την καταστροφική για τον τόπο άνοδο του Κωνσταντίνου στο θρόνο…

16 χρόνια, 11 μήνες και 5 ημέρες μετά την άνοδό του στον θρόνο της Ελλάδας, ο βασιλιάς Παύλος, στις 6 Μαρτίου 1964 άφησε την τελευταία του πνοή στα ανάκτορα του Τατοϊου.

Πολλοί πολιτικοί παρατηρητές και ιστορικοί έχουν κατ’ επανάληψη εκτιμήσει ότι αν δεν είχε συμβεί αυτό, αν δεν είχε ανέβει στον θρόνο ο ανώριμος και άβουλος Κωνσταντίνος, πολλά από τα δεινά που ακολούθησαν στον τόπο (Ιουλιανά, χούντα, τουρκική εισβολή στην Κύπρο) θα είχαν αποφευχθεί.

Ο Παύλος, ανεξαρτήτως της προτίμησης καθενός προς την βασιλευομένη ή προεδρευομένη ή προεδρική δημοκρατία, ήταν συνετός άρχων, άνθρωπος της

ευθύνης και του καθήκοντος, συναινετικός.

Κι εκ τούτου αποτυπώθηκε στη λαϊκή μνήμη ως ο «Παύλος ο καλός».

Τα προβλήματα στον τόπο, επί της βασιλείας του δεν είχαν τον Παύλο ως αφετηρία.

Αλλά το περιβάλλον του.

Στο οποίο δρούσε  καταλυτικά η προσωπικότητα αλλά κι οι ενέργειες της βασίλισσας Φρειδερίκης.

Είτε με την συμπόρευσή της στο παρακράτος («Ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο;», είχε αναρωτηθεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος είχε παροιμιώδεις καυγάδες μαζί της), είτε με τις πολιτικές της παρεμβάσεις (όρα «Ο Γέρος του Βοριά», εκδόσεις Τσμαντάκη).

Ο Παύλος ήταν άρρωστος εδώ και καιρό.

Κι αυτό το γεγονός επέτρεπε περισσότερο τις παρεμβάσεις της Φρειδερίκης στην πολιτική ζωή του τόπου.

Κι είναι χαρακτηριστικό ότι μια από τις εισόδους του στον Ευαγγελισμό για θεραπεία (είχε ανακοινωθεί ψευδώς ότι θα κάνει εγχείριση σκωληκοειδίτιδας)  συνέπεσε με τους εορτασμούς για τα χίλια χρόνια του Αγίου όρους. Κι ενώ είχαν φτάσει ήδη στην Ελλάδα εκατοντάδες επίσημοι (πολιτικοί και ιεράρχες) από τα πέρατα της οικουμένης, η Φρειδερίκη απαίτησε απόν πρωθυπουργό Καραμανλή την αναβολή του εορτασμού.

Λέγεται, ότι ο άγριος καυγάς από την άρνηση του Καραμανλή (ισχυρίστηκε ότι την τελευταία στιγμή κι ενώ τόσοι επίσημοι βρίσκονταν ήδη στην Ελλάδα, δεν μπορούσε να δοθεί αναβολή) με τη Φρειδερίκη, ακούστηκε μέχρι το… Χίλτον.

Ομού μετά των γνωστών γαλλικών του…

Ο Παύλος έπασχε από καρκίνο του στομάχου. Μα δεν το ήξερε.

Η οικογένειά του είχε απαιτήσει από τους γιατρούς να του λένε ότι πάσχει από πυλωρό.

Οι φήμες είχαν διαχυθεί σε όλη την Ελλάδα. Μέχρι κι ότι είναι ήδη νεκρός ακουγόταν.

Για να διασκεδάσουν αυτές τις φήμες, δεδομένου ότι ακολουθούσαν εκλογές (Φεβρουάριος 1964), ένα πρωινό της Πέμπτης 13 Φεβρουαρίου, επιβιβάστηκε στη βασιλική λιμουζίνα (μαζί με τη Φρειδερίκη, τον διάδοχο Κωνσταντίνο, την αδελφή του πριγκίπισσα Ελένη) και μέσω όλων των κεντρικών δρόμων της Αθήνας έφτασε στον Πειραιά και δη στη Καστέλα.

Η ορκωμοσία της κυβέρνησης της «Ένωσης Κέντρο» και του Γεωργίου Παπανδρέου ως πρωθυπουργού, ήταν η τελευταία που όρκισε ο Παύλος.

Και μάλιστα με χαρακτηριστική δυσκολία.

Ήταν Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου, όταν κατέβαλλε υπεράνθρωπη προσπάθεια να σηκωθεί από το κρεβάτι του, να φορέσει τη στολή του στρατάρχη (κατά την εθιμοτυπία) και να βαδίσει τα λίγα μέτρα ως την αίθουσα τελετών στα ανάκτορα του Τατοϊου.

Κι όπως έχει πει ο Κωνσταντίνος, είχε μπει διακριτικά μπροστά του, ώστε να μη φαίνεται ότι ακουμπούσε σ’ ένα πιάνο που υπήρχε στην αίθουσα, ούτως ώστε να στέκεται όρθιος.

Μόλις τελείωσε η ορκωμοσία, απεσύρθη άρον άρον.

Δεν έμεινε καν στην υπογραφή των πρακτικών.

Την Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου, ανακοινώθηκε ότι την επόμενη ημέρα ο βασιλιάς Παύλος θα υποβληθεί σε εγχείριση πυλωρού στομάχου, ενώ εκδόθηκε και διάταγμα με το οποίο οριζόταν ως αντιβασιλέας ο Κωνσταντίνος.

Το χειρουργείο δεν ήθελε η Φρειδερίκη να γίνει στον Ευαγγελισμό.

Έτσι, μεταφέρθηκαν στα ανάκτορα μηχανήματα, ιατρικός εξοπλισμός, ολόκληρη χειρουργική μονάδα.

Την εγχείρηση του Παύλου ανέλαβαν κορυφαίοι γιατροί της ελληνικής χειρουργικής (Αλέκος Μάνος, Θωμάς Δοξιάδης, Νίκος Τσαμπούλας), συνεπικουρούμενοι από τους Άγγλους Καίην (αρχίατρος του νοσοκομείου Στάνφορντ Καίην) και Έντουαρντ Μουίρ (χειρουργός της βρεατνικής βασιλικής οικογένειας).

Ξεκίνησαν στις 9 το πρωί της 21^ης Φεβρουαρίου και ολοκλήρωσαν στις 14.00.

Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι οι όγκοι είχαν κάνει μετάσταση σχεδόν σε όλο το στομάχι του Παύλου και αναγκάστηκαν να του αφαιρέσουν τα τρία τέταρτά του.

Όλα έδειχναν ότι ο δρόμος του μοιραίου δεν έχει επιστροφή.

Ο Παύλος άρχισε να παθαίνει πότε θρομβοφλεβίτιδα, πότε πνευμονική εμβολή και στο τέλος νεφρική ανεπάρκεια που τον οδήγησε σε ουραιμικό κώμα.

Δηλαδή, αυτό που σήμερα αποκαλούμε πολυοργανική ανεπάρκεια.

Περνώντας οι μέρες, η κατάσταση γινόταν όλο και πιο δύσκολη.

Τότε, εκλήθη να βάλει το χέρι της η … Παναγία της Τήνου.

Οργανώθηκε ολόκληρη αποστολή με το αντιτορπιλικό «Σφενδόνη» να πηγαίνει ολοταχώς στην Τήνο, να παραλαμβάνει την εικόνα και να τη φέρνει στον Πειραιά.

Μεσάνυχτα της 3^ης Μαρτίου 1964.

Τελετή!

Κατεβαίνουν στο λιμάνι ο αντιβασιλέας Κωνσταντίνος, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, ο πρόεδρος της Βουλής Ηλίας Τσιριμώκος, το υπουργικό συμβούλιο, ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων κι ο επικεφαλής του βασιλικού στρατιωτικού οίκου Γ. Δόβας.

Ο ηγούμενος της μονής της Ευαγγελιστρίας παραδίδει την εικόνα στον αρχιεπίσκοπο, εκείνος με τελετουργική μεγαλοπρέπεια στον πρωθυπουργό κι εκείνος με τη σειρά του στον Κωνσταντίνο.

Την παρέλαβε και έφυγε για το Τατόι για να την προσκυνήσει ο Παύλος και … να γίνει καλά…

Φευ!

Όλο αυτό το διάστημα των σχεδόν δυο εβδομάδων μετά την εγχείριση, εκδίδονταν ιατρικά ανακοινωθέντα στα οποία λίγο πολύ αναφερόταν ότι βασιλιάς έχει καλή διάθεση, πλήρη διαύγεια και είναι ήρεμος…

Το πρωί της Πέμπτης 5 Μαρτίου, το ιατρικό ανακοινωθέν ανέφερε ότι δεν σημειώθηκε καμιά μεταβολή στην κατάσταση του βασιλιά.

Το δεν μεσημέρι της ίδια ημέρας, η Φρειδερίκη κάλεσε τον πρωθιερέα των ανακτόρων Ιερώνυμο (μετέπειτα αρχιεπίσκοπο της χούντας) να τελέσει λειτουργία υπέρ σωτηρίας του βασιλιά Παύλου, στο βασιλικό παρεκκλήσι του Τατοίου.

Την επομένη, Παρασκευή 6 Μαρτίου, όλοι μιλούσαν για θαύμα της Παναγίας!

Ο βασιλιάς είχε ξυπνήσει χωρίς πόνους και τα νεφρά του επαναλειτουργούσαν!

Σηκώθηκε, μάλιστα, από το κρεβάτι του, πήγε και ξυρίστηκε, ενώ το ιατρικό ανακοινωθέν ανέφερε ότι «η κατάστασις της Α.Μ. του Βασιλέως ενεφάνισεν σήμερον βελτίωσιν».

Όμως, όπως συνήθως δεν γίνονται θαύματα.

Γύρω στις 14.00, τα νεφρά έπαψαν πάλι να λειτουργούν.

Ο Πάυλος, διατηρούσε τις αισθήσεις του και συνομιλούσε με τους δικούς του.

Για λίγη ώρα ακόμη.

Η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει.

Λίγο μετά έπεσε σε πλήρη αφασία και αναισθησία.

Η ζωή τον εγκατέλειψε στις 16.02, της 6^ης Φεβρουαρίου 1964.

Κι η ταφή του έγινε στο Τατόι, στο σημείο που ο ίδιος είχε επιλέξει και στο οποίο επί δεκαετίες και ανήμερα των γενεθλίων του, πήγαινε και τοποθετούσε λίγες πέτρες.

Την ίδια ημέρα του θανάτου του Παύλου, ορκίστηκε βασιλιάς ο Κωνσταντίνος και με τη συνεπικουρία της μητέρας του και των σκοτεινών στρατιωτικών και παραστρατιωτικών κύκλων, ο τόπος άρχισε ν’ ακολουθεί τον δρόμο της κακής μοίρας που τον περίμενε…