"Κι ο πόνος σου, δικός μου..."

Γράφει
η Εύα Τσαροπούλου

Με κεντρικό σύνθημα: «Φροντίδα δεν είναι να γίνεσαι κομμάτια», η εταιρεία Alzheimer Αθηνών, αύριο Σάββατο, διοργανώνει εκδήλωση, με στόχο την ενημέρωση και την ψυχοεκπαίδευση των φροντιστών των ατόμων με Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας, στο πλαίσιο του θεσμού της Ημέρας Φροντιστή, τον οποίο έχει θεσπίσει εδώ και μία δεκαετία.

 Ομολογώ πως άκουσα την είδηση στο ραδιόφωνο, σε ένα διαφημιστικό σποτ που βρήκα λιτό, συγκινητικό και εξαιρετικά
πετυχημένο, αφού έβαλε εμένα, που δεν έχω μέχρι στιγμής βρεθεί ποτέ σε ανάλογη θέση, να σκεφτώ ότι υπάρχουν άνθρωποι γύρω μου που, καθημερινά, ανεβαίνουν έναν Γολγοθά, αντιμετωπίζοντας κάτι που, από τύχη δεν μου έχει ακόμα συμβεί: Τον πόνο.

Και μάλιστα το χειρότερο «είδος» πόνου: Τον πόνο του άλλου…

Αν για τον καθένα από μας, ο προσωπικός του πόνος αποτελεί ένα είδος εκπαιδευτικού προγράμματος, προκειμένου να γίνει σοφότερος ή να ανακαλύψει μέσα απ’ αυτόν δυνάμεις που δεν γνώριζε ότι είχε, για τον τρίτο, που απλώς «συμμετέχει» σε αυτόν με την παρουσία του, την αγάπη του ή τη φροντίδα του, δεν είναι διόλου το ίδιο.

Βιώνει ως θεατής το πραγματικό «γεγονός», αυτό της ασθένειας και όλα τα άσχημά του, τις εκρήξεις του ασθενούς, την οικονομική, ψυχολογική και σωματική επιβάρυνση, χωρίς στην ουσία να μπορεί να λάβει μέρος στην όποια «εξαγνιστική διαδικασία» προκύπτει απ’ αυτό (αν υποτεθεί ότι υπάρχει). Σε περιπτώσεις μάλιστα, όπως η άνοια, η Alzheimer ή ακόμα χειρότερα, όπως η νοητική στέρηση, όπου ολόκληρη η οικογένεια «πάσχει» διαρκώς μαζί με τον ασθενή, οι «φροντιστές» έρχονται αντιμέτωποι, εκτός των άλλων και με μία βαθιά λύπη, την οποία πολλές φορές δεν την αισθάνεται καν ο ίδιος ο ασθενής.

Απ’ την άλλη, αυτή ακριβώς η βαθιά λύπη, σε συνδυασμό με την αμείλικτη καθημερινότητα, που τρέχει και δεν περιμένει τα δάκρυα κανενός να κυλήσουν ζεστά, δεν αφήνουν καθόλου χώρο για συναισθηματισμούς. Η κατάσταση πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και δεν μπορεί κανείς άλλος να το κάνει πέρα απ’ αυτόν που μπορεί. 

Δεν έχει νόημα να μιλήσει κανείς με νούμερα· νομίζω ότι αρκετές οικογένειες αντιμετωπίζουν την ανάγκη να φροντίζουν τα ασθενή μέλη τους σε τακτική βάση, κάνοντας τη διαβίωσή τους άνετη, ασφαλή και αξιοπρεπή. Αυτή η καθημερινή διαδικασία είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία ενός νέου «πόνου», αυτού του φροντιστή, ο οποίος πολλές φορές νιώθει αδύναμος ή ανήμπορος να αντεπεξέλθει στο δύσκολο ρόλο που έχει αναλάβει. Πολλές φορές εγκλωβίζεται μέσα σ’ αυτόν, αφού τα ίδια του τα συναισθήματα για τον άνθρωπό του, τον δένουν χειροπόδαρα στο πρόβλημα, κάνοντάς τον δεκάδες φορές περισσότερες «κομμάτια» μπροστά στη συνολική του ανημπόρια.

Είναι πολύ σημαντικό -και οι άνθρωποι ακόμα δεν έχουμε φτάσει σε αυτή την απλή αλήθεια- να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να στέκεται μπροστά σε αυτές τις καταστάσεις που μας ξεπερνούν, αποδεχόμενος τη φυσική του αδυναμία.

Είναι ακόμα πιο σημαντικό να ζητάμε βοήθεια προς τούτο. Ακόμα και υπό την απλή λογική του ότι, αν ενισχύσουμε τη δική μας άμυνα, θα είμαστε πολύ πιο αποτελεσματικοί και στη βοήθεια που θα προσφέρουμε στους αγαπημένους μας.

Το να αφήσουμε μία κατάσταση να μας φθείρει σε καθημερινό επίπεδο, μόνο και μόνο επειδή διστάζουμε ή και ντρεπόμαστε, ακόμα ακόμα, να απευθυνθούμε στους «ειδικούς», απλώς μας εγκαθιστά ενδοφλεβίως το πρόβλημα, περνώντας το πολύ πιο γρήγορα σε διαστάσεις που το ίδιο ενδεχομένως να μην είχε.

Η φυσική διστακτικότητα των ανθρώπων που φροντίζουν έναν ασθενή, να ζητήσουν βοήθεια για το «δικό τους» πρόβλημα, γίνεται πολύ εύκολα κατανοητή. Θεωρούμε εγωιστικό να ασχοληθούμε με το αποτέλεσμα που έχει σε μας μία κατάσταση, την οποία αντιμετωπίζει ουσιαστικά κάποιος άλλος. Αυτό μοιάζει να είναι μια μικρή παγίδα που στήνει η ίδια η κατάσταση στον καθένα από μας.

Νιώθουμε ένοχοι, επειδή είμαστε εμείς οι υγιείς. Νιώθουμε υποχρεωμένοι να σταθούμε δίπλα στον άλλον, το αντέχουμε ή δεν το αντέχουμε. Νιώθουμε υπεύθυνοι για το πόσο καλά το κάνουμε ή για το αν υπολειπόμαστε απ’ αυτό. 

«Γινόμαστε χίλια κομμάτια» απ' το μέγεθος μιας ευθύνης που δεν έχουμε στ' αλήθεια: Συνέβη σ' εκείνον και όχι σε μας κι αυτό ήταν μόνο θέμα τύχης! Κι η ευθύνη γίνεται μέγγενη και μας πνίγει, όταν όλα τούτα τελειώσουν, διότι η ανακούφιση που νιώθουμε απ' αυτό το αναπάντεχο τέλος, παίρνει στο μυαλό μας διαστάσεις αμαρτίας, την οποία θα πρέπει να την ξορκίζουμε αιώνια...

  

Παρά το πέρασμα του χρόνου, την εξέλιξη της επιστήμης, της τεχνολογίας και τα ευρήματα των ερευνών, σε κοινωνίες όπως η δική μας, ακόμα δεν έχουμε αξιολογήσει καλά τη δυναμική ή την ωφέλεια της οποιασδήποτε βοήθειας.

Είτε αυτή έχει να κάνει με πράγματα σχετικώς απλά, όπως οι συναισθηματικές μας σχέσεις, η διαχείριση του θυμού μας, οι μικρές καταθλίψεις που περνάμε, είτε με άλλα, σοβαρότερα, με τα οποία αποφασίζουμε να ασχοληθούμε μόνο όταν πια έχουν σημαδέψει το σώμα μας.

Είμαστε βέβαια, σε καλύτερο δρόμο απ’ ότι παλιότερα, αλλά ακόμα δυσκολευόμαστε να «δούμε» πόσο πονάει η ψυχή μας, αν δεν αισθανθούμε αυτόν τον πόνο στο πετσί μας.

Βάζουμε μπροστά τσιτάτα όπως «Ο πόνος, η δοκιμασία, η αρρώστια κάνουν τον καλό καλύτερο και τον κακό χειρότερο» και προχωρούμε, προεξοφλώντας με τρομερή έπαρση ότι εμείς θα βγούμε πιο δυνατοί απ’ όλο αυτό, διότι είμαστε και με το μέρος των «καλών» εξάλλου…

 Δεν είναι κακή αυτή η αντιμετώπιση, αλλά δεν σου εξασφαλίζει απαραιτήτως βοήθεια, πόσο μάλλον «νίκη».

Δεν είμαι σε θέση να κρίνω απολύτως, το ομολογώ, διότι από τύχη μέχρι στιγμής, δεν έχει χρειαστεί να αντιμετωπίσω τα όρια του δικού μου εαυτού.

Ωστόσο, αισθάνομαι πως δεν είναι διόλου ντροπή να ζητάς βοήθεια, όταν τη χρειάζεσαι.

Δεν είναι κακό να παραδέχεσαι ότι δεν μπορείς να τα καταφέρεις όλα.

Να αποδέχεσαι ότι δεν είσαι μόνος, ακόμα κι αν νομίζεις ότι είσαι.

Εξάλλου, πώς θα καταφέρεις να ξεπεράσεις τα όριά σου, αν δεν μάθεις ποτέ μέχρι πού εκτείνονται;

Δεν είναι κακό να επιτρέπω σε κάποιο άλλο χεράκι να πιάσει το δικό μου και να με βοηθήσει να παλέψω με τους δράκους που κρύβονται μέσα στο κεφάλι μου. Όλη αυτή η συσσωρευμένη έγνοια, που γίνεται πόνος, ο δικός μου πόνος, όλος αυτός ο θυμός για την κατάσταση, όλες αυτές οι αμφιβολίες που με πνίγουν, χρειάζεται να μπορούν να βγαίνουν προς τα έξω, να εκτονώνονται μακριά απ' το κεφάλι μου, ώστε να μπορώ να λειτουργήσω τελικώς ως άνθρωπος κι όχι ως χύτρα ταχύτητος, που κάποιος ξέχασε να απελευθερώσει τη βαλβίδα της...

Δεν αρκεί να είμαι γενναίος πολεμιστής για να κερδίσω μία τεράστια μάχη, διότι όσο γενναίος κι αν είμαι, μπορεί να σκοτωθώ. Μάλιστα μπορεί να σκοτωθώ _ακριβώς_ επειδή είμαι γενναίος... Χρειάζεται καλή στρατηγική, μεθοδολογία, μα πάνω απ' όλα, χρειάζομαι συμμάχους! 

Σίγουρα είναι απείρως προτιμότερο να παραδεχτώ την «ήττα» μου ή την αδυναμία μου να ξεπερνάω τα πάντα, παρά να τα αφήνω να με κάνουν «χίλια κομμάτια», αφού έτσι, σπασμένη σε κομμάτια, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα καταφέρω να βοηθήσω κανέναν, ούτε καν εμένα…

 Nazareth - Love Hurts

 https://www.youtube.com/watch?v=6pHNkOQCIzk