Το ανέφικτο ενός σοσιαλδημοκρατικού ΣΥΡΙΖΑ

Γράφει
ο Μιχάλης Δεμερτζής

Η συζήτηση για τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα εξουσίας, αν και «άναψε» τελευταία με τα άρθρα τού κ. Μαραντζίδη, ουσιαστικά ξεκίνησε με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου και από τότε απασχολεί σταθερά τον πολιτικό διάλογο.

Το ζήτημα ωστόσο, πριν αναλυθεί, πρέπει να μπει στη σωστή του βάση.

Κατ’ αρχάς, σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, απλά, δεν υπάρχει. 

Η σοσιαλδημοκρατία χρειάζεται

τον φιλελευθερισμό για να υπάρξει και στη χώρα μας μόλις αρχίσαμε να τον ανακαλύπτουμε (για περισσότερα, βλ. «Ελληνική σοσιαλδημοκρατία, αυτή η άγνωστη…»: https://grpost.blogspot.gr/2017/11/blog-post_16.html).

Το πραγματικό ερώτημα, πάνω στο οποίο εν πολλοίς επιχειρηματολογεί και ο κ. Μαραντζίδης, είναι αν η εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι, αν όχι ίδια, παρόμοια με την εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ…

Α. Η «κανονικοποίηση» ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ

Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα έχει δύο όψεις. 

Καταρχήν, ναι, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ό,τι ήταν το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ‘80: 

Σοσιαλισμός, λαϊκισμός, αντισυστημισμός, καταβαράθρωση του επιπέδου του δημόσιου λόγου, το κομματικό κράτος ως μέρος της ιδεολογίας και άλλα γνωστά, στα οποία δεν χρειάζεται να επεκταθούμε και να επαναλαμβάνουμε όλα τα σωστά που γράφει επ’ αυτού ο κ. Μαραντζίδης.

Ωστόσο, σε ότι αφορά τη δεύτερη όψη της απάντησης και την επί του πρακτέου εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, τα πράγματα είναι διαφορετικά. 

Το κόμμα που κυβερνά τώρα την Ελλάδα δεν μπορεί να έχει την εξέλιξη που είχε το ΠΑΣΟΚ, γιατί η Ελλάδα τού σήμερα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των δεκαετιών του ‘80 – κατά την οποία το ΠΑΣΟΚ εδραιώθηκε ως κόμμα εξουσίας – και του ‘90.

«Πόσο πολύ διαφορετική;» θα ρωτήσει κάποιος…

Τώρα, έχει ένα ισχυρό νόμισμα που δεν υποτιμάται κατά (κυβερνητική) βούληση και αυτό αρκεί για να κάνει την απόσταση στην εν λόγω σύγκριση τεράστια.

Για την ακρίβεια, η άποψή μας είναι ότι η «κανονικοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ, με τέτοιο τρόπο ώστε ως κόμμα εξουσίας να επηρεάζει σε υπολογίσιμο βαθμό και για πολλά χρόνια τη μοίρα της χώρας, περνά μέσα από την ελληνική χρεοκοπία.

Αν, από την άλλη, η Ελλάδα δεν γίνει Βενεζουέλα και προχωρήσει ομαλά προς τον εξευρωπαϊσμό της, θα το έχει κάνει μέσα από φιλελεύθερες πολιτικές, αναγκαστικά,  γεγονος που σημαίνει είτε ότι θα έχει αφήσει πίσω της διά παντός τον ΣΥΡΙΖΑ ως μεγάλο κόμμα είτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ – στην προσπάθειά του να γίνει όντως η σοσιαλδημοκρατική εναλλακτική πρόταση εξουσίας έναντι αυτών των πολιτικών και του εγχώριου φιλελευθερισμού που θα αρχίσουν να αποτυπώνουν – θα πρέπει να εγκαταλείψει όλα όσα τον χαρακτηρίζουν τώρα και αυτό είναι μάλλον αδύνατο, όπως επίσης είναι και μία δοκιμασία από την οποία το ΠΑΣΟΚ δεν πέρασε ποτέ.

Κατ’ αρχάς, ως σοσιαλιστικό κόμμα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν ποτέ «εναλλακτική πρόταση». Αντιθέτως, ήταν η βασική πρόταση διακυβέρνησης του τόπου, η οποία ακολουθήθηκε κατόπιν από τους αντιπάλους του και, επειδή υπήρχαν δανεικά, γινόταν πράξη απρόσκοπτα. Έγινε συστημικό κόμμα, όχι όταν προσαρμόστηκε στην πραγματικότητα, αλλά όταν έκανε την Ελλάδα δική του.

Με άλλα λόγια, δεν «συστημοποιήθηκε» το ΠΑΣΟΚ, η Ελλάδα «πασοκοποιήθηκε».

Όπερ σημαίνει ότι η υποτιθέμενη απόπειρα ενός αριστερού, αντιδραστικού κόμματος να γίνει συστημικό σε μία Ελλάδα που είναι πλέον τόσο εύπλαστη όσο και το σκληρό της νόμισμα, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο και – στο βαθμό που οι συνέχειες των κομμάτων βασίζονται στη συνέχεια κάποιων (έστω λίγων) κύριων στελεχών τους όταν τα ίδια αυτά κόμματα κρίνουν σκόπιμο να αλλάξουν τις αρχές τους – δεν έχει και ρεαλιστικές ελπίδες επιτυχίας, όπως προαναφέραμε και θα εξηγήσουμε πιο αναλυτικά παρακάτω.

Όσο για το ύστερο, εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, το πέρασμα στη συγκεκριμένη φάση έγινε πάλι με δανεικά και με έναν καθαρό στόχο, την ένταξη της χώρας στο κοινό νόμισμα. 

Τώρα που ο καθαρός στόχος είναι να βγούμε από την κρίση, ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει… παλαιοπασοκικά!

Στο μεταξύ, σε αυτό τον ίδιο στόχο της εξόδου από την κρίση, το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα κυβέρνησης, αν και έδειξε υπεύθυνη στάση γενικά, δεν χρειάστηκε να φιλελευθεροποιηθεί ουσιαστικά. 

Κι αν κόντεψε τη διετία συγκυβέρνησης με τη ΝΔ, επέστρεψε στα ίδια μετά την αλλαγή αρχηγού πριν τρία χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση, δεν μεταλλάχθηκε τόσο, όσο χρειάζεται να φιλελευθεροποιηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ εάν θέλει να υπάρχει ως μεγάλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σε μία Ελλάδα που τελικά ανακάμπτει. 

Κι αυτό γιατί, όσο πιο πολύ αργούμε να βγούμε από την κρίση, τόσο πιο απότομα θα εισβάλλει ο φιλελευθερισμός στο κεντρικό πολιτικό μας σκηνικό.

Ακόμα και ως το πρώτο κόμμα που μας έβαλε στο μνημόνιο, το ΠΑΣΟΚ προτίμησε να μειώσει μισθούς και συντάξεις και να αυξήσει τη φορολογία παρά να απελευθερώσει την αγορά και να εξυγιάνει το Δημόσιο. Η Ελλάδα πια, μετά από οκτώ χρόνια στο ίδιο μοντέλο μειώσεων και φορολογίας και χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα η ανάκαμψη, έχει ξεπεράσει αυτή την «πολυτέλεια».

Β. ΣΥΡΙΖΑ και σοσιαλδημοκρατία

Ο ΣΥΡΙΖΑ, όσες σπασμωδικές κινήσεις προσαρμογής στην πραγματικότητα κι αν κάνει, αν δεν μας βγάλει ο ίδιος από την κρίση με φιλελεύθερου τύπου αλλαγές, θα πρέπει, όπως είπαμε, να διαλέξει ως αντιπολίτευση αν θα επιμείνει στο παρωχημένο μοντέλο που η Ελλάδα θα ξεπερνά, διακινδυνεύοντας μία μεγάλης τάξεως συρρίκνωση, ή αν θα σχηματίσει τη νέα σοσιαλδημοκρατική πρόταση, σε μία χώρα που ακόμα θα μαθαίνει τον σύγχρονο κόσμο.

Ο δρόμος της σοσιαλδημοκρατίας, αν τον επιλέξει, αξιώνει θέσεις πειστικές, μέσα σε μία Ελλάδα που θα προσπαθεί να εκσυγχρονίσει την παραγωγή της, δηλαδή, πολύ απλά, θα απαιτεί την εγκατάλειψη θεμελιωδών αριστερών αξιών και αρχών.

Τούτο, με όρους πολιτικής, μεταφράζεται σε ένα δημόσιο λόγο που δεν θα φοβάται την παγκοσμιοποίηση, που στα οικονομικά δεν θα ασχολείται μόνο με την αναδιανομή εισοδήματος όπως η παλιά καλή Αριστερά, που, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, θα ενστερνίζεται, έστω και εμμέσως, έστω και εν μέρει, τον τεχνοκρατισμό και, σε ένα ακόμα ευρύτερο, θα πείθει ότι μπορεί να κυβερνήσει μία κανονική χώρα με πολλά προβλήματα μεν, με καθαρή κατεύθυνση προς τον σύγχρονο κόσμο δε. Όλα αυτά υποτίθεται ότι αναμένονται από ένα κόμμα που μετά από τρία χρόνια στην εξουσία δεν φαίνεται να πείθει όχι απλά το κοινό του, αλλά ούτε και τον εαυτό του ότι κυβερνά (επίσης μεγάλη διαφορά με το ΠΑΣΟΚ οποιασδήποτε εποχής).

Με όρους πρακτικούς τώρα, ολόκληρη η προηγούμενη παράγραφος με τις προϋποθέσεις περί σοσιαλδημοκρατίας σημαίνει ότι όλο το στελεχιακό δυναμικό του σημερινού ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ πρέπει να μετακομίσει στον ΣΥΡΙΖΑ και αυτό του ΣΥΡΙΖΑ να γυρίσει στα καφενεία.

Υπάρχει βεβαίως πάντα και το ενδεχόμενο να χρεοκοπήσουμε και εκεί ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να συνεχίσει τα παραμύθια περί Αριστεράς και σοσιαλισμού, τα οποία, από μία κοινωνία φτωχοποιημένη, θα του δίνουν ποσοστά αυτοδυναμίας ώστε να παραμένει κραταιός, με στηρίγματα ένα πληθωριστικό νόμισμα και τους νέους Καντάφι αυτού του κόσμου.

Εκεί, θα περιμένουμε τον ΣΥΡΙΖΑ όρθιοι στην ουρά για το συσσίτιο, να εξελιχθεί σε σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με το πάσο του…