Οι σημερινές «επαναστάσεις» και οι ηγέτες τους

Από τη Θεσσαλονίκη
γράφει
ο Μιχάλης Δεμερτζής

Η παγκόσμια οικονομική κρίση ήταν αδύνατο να αφήσει ανεπηρέαστη την πολιτική.

Το σύστημα άρχισε να μπάζει νερά και οι λαοί άρχισαν με τη σειρά τους να το αμφισβητούν.

Φυσιολογικό από τη μία· από την άλλη, πόσο μακριά μπορεί να πάει κανείς μόνο με την αμφισβήτηση;

Χρειάζεται και βεβαιότητες. Βήματα με σχέδιο. Και, για να είναι στέρεα τα βήματα, πρέπει να

είναι στέρεο και το έδαφος. Ως εκ τούτου, ο δρόμος προς τα εμπρός δεν μπορεί να μην έχει έστω δομική σχέση με το σύστημα.

Ακόμα και όταν ο κόσμος έγινε δικαίως άνω κάτω, με τη Γαλλική Επανάσταση, η αναζήτηση για το στέρεο έδαφος έφερε την επόμενη μέρα τη δικτατορία.

Αυτό το κομμάτι με τις βεβαιότητες, στο πέρασμα από την ευμάρεια στην κρίση, πολύς κόσμος το αγνόησε. Το πήρε ως δεδομένο, επειδή η καθημερινότητά του τού έμαθε έτσι. Συνεπώς, με την ανάπτυξη σε όλο τον δυτικό κόσμο να επιβραδύνεται, επέλεξε «να ταρακουνήσει τα πράγματα» (“to shake things up” όπως είπαν όσοι ψήφισαν Τραμπ στις ΗΠΑ). Δεν ήταν δύσκολο. Χρειαζόταν απλά ένας μπροστάρης που θα εκφράσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Και επειδή η δυσαρέσκεια για το σύστημα, σε αντίθεση με την αποτελεσματικότητά του, έχει πολλές εκφάνσεις, το «ταρακούνημα» έχει πολλές και απρόσμενες μορφές. Για αυτό, μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά από το πουθενά (βλ. και Καταλονία) και, όπως ήρθε, έτσι ξαφνικά να φύγει, αφού πάντα η επιστροφή στην οικεία καθημερινότητα θα είναι γοητευτικότερη από αόριστες και πολύ ρευστές εναλλακτικές. Το αντίθετο δηλαδή από τη Γαλλική Επανάσταση, όπου οι ιδέες της ήταν τόσο καλά διαρθρωμένες και τόσα πολλά υποσχόμενες- για αυτό και αργότερα ονομάστηκαν Διαφωτισμός- που το σήμερα μπορούσε να θυσιαστεί.

Αυτό το πηγαινέλα όμως των σύγχρονων αναταράξεων, δεν μπορεί να μην συνοδεύεται και από συνέπειες. Οι επιλογές από τους λαούς μπορεί να γίνονται τώρα, οι τεκτονικές πλάκες της (γεω)πολιτικής, ωστόσο, κινούνται πιο αργά και οι ζημιές θα φανούν αργότερα. Ένα τρίμηνο «περήφανης» διαπραγμάτευσης, λ.χ., δύο χρόνια και ακόμα συνεχίζει να γράφει ο λογαριασμός…

Και μιας και πιάσαμε την περιπτωσιολογία, η Ελλάδα έκανε την «επανάστασή» της πριν δύο χρόνια και επέλεξε έναν άφθαρτο ηγέτη που έλεγε τα αντίθετα από αυτά που υπαγορεύει το σύστημα.

Οι υποτελείς των αγορών λένε ότι το ύψος του μισθού πρέπει να εξαρτάται από την πραγματική οικονομία και εκείνος έλεγε 751 ευρώ ακατέβατα, με ένα νόμο και ένα άρθρο. Ζούσατε με δανεικά μας έλεγαν, «εσείς μας τα δίνατε» τους έλεγε. Χρωστάτε μας έλεγαν, «καθρεφτάκι» τους έλεγε.

Τι περίμενε ότι θα του ξημερώσει, άγνωστο. Μόλις είπαν το πιο προβλέψιμο πράγμα του κόσμου, ότι δανεικά και μνημόνιο πάνε μαζί, υπέγραψε την υποθήκη της δημόσιας περιουσίας για έναν ολόκληρο αιώνα και αντίο επανάσταση... Περάσαμε καλά όμως, ε;

Οι Βρετανοί έκαναν το δικό τους κομμάτι όταν φώναξαν «Θέλουμε πίσω τη χώρα μας». Ένας τύπος τούς είπε ότι θα κόψει τα 350 εκατομμύρια που δίνει το Λονδίνο στην ΕΕ προκειμένου να τα διοχετεύσει στο εθνικό σύστημα υγείας και τρεις αιώνες παροιμιώδους εξωστρέφειας- που έκαναν ολόκληρο τον πλανήτη να μιλάει αγγλικά και τους ίδιους πρώτα αυτοκρατορία και μετά την τέταρτη οικονομία στον κόσμο- πήγαν έναν μικρό περίπατο, μέχρι την ακριβώς επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος, όταν και ο εν λόγω κύριος παραδέχτηκε ότι έλεγε ψέματα.

Τώρα οι «επαναστατημένοι» ρωτάνε αν γίνεται να ξαναρωτηθούν για το ζήτημα, αν το κοινοβούλιό τους δεσμεύεται από την απόφασή τους, τι είναι αυτή η Kolotumba για την οποία μιλούν οι Ισπανοί και άλλα περί δημοψηφισμάτων…

Αν έπρεπε, όμως, να επιλέξουμε ένα μόνο παράδειγμα για να επιβεβαιώσουμε ότι μία επανάσταση πηγαίνει τόσο μακριά όσο ο ηγέτης της, αυτό είναι ο κ. Πουτζδεμόν.

Ο εκλεγμένος ηγέτης της Καταλονίας ξεκίνησε έναν αγώνα δύσκολο, δίκαιο ή άδικο δεν το εξετάζουμε τώρα εδώ, έβγαλε κόσμο στους δρόμους, τα έκανε όλα άνω κάτω, για να φύγει από τη χώρα μόλις έγινε γνωστό ότι θα εκδοθεί ένταλμα σύλληψης στο όνομά του. Ούτε λεπτό νωρίτερα!

Τι περίμενε ότι θα συμβεί; Ότι θα τον αφήσουν να ακρωτηριάσει την Ισπανία αβρόχοις ποσί;

Και τι περιμένει στο εξής ότι θα συμβεί; Ακόμα κι αν είναι η μετενσάρκωση του Τσε, ακόμα κι αν έχει υπόψη του ένα άψογο σχέδιο για να οδηγήσει το κίνημα για την ανεξαρτησία από το εξωτερικό, κανένας δεν πρόκειται να πιστέψει ότι δεν φοβήθηκε.

Αν ο απλός Καταλανός βλέπει τον ηγέτη της ανεξαρτησίας να προτιμά το Βέλγιο από τον αγώνα και την φυλακή, ο ίδιος, εντελώς φυσιολογικά, θα προτιμήσει την πρωινή δουλειά του από το πεζοδρόμιο και το ξύλο (και την πιθανότητα φυλακής επίσης).

Η υπόλοιπη ήπειρος φαίνεται να τα πηγαίνει καλύτερα με την κρίση. Ωστόσο, αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρξει προσεχώς μία άλλη εστία προβλημάτων εντός της. Άλλωστε, και όλα ήσυχα να ήταν, όσο ηγέτης του δυτικού κόσμου είναι ο Ντ. Τραμπ, η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να εφησυχάζει.

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, έζησαν την «επανάστασή» τους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το προεδρικό αξίωμα. Μετά, δεν ήθελε και πολύ για να κοπάσει ο ενθουσιασμός.

Μειώθηκε αισθητά, όταν ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ είπε στον Μεξικανό ομόλογό του να πληρώσει για το τείχος στα σύνορα και ο τελευταίος έκλεισε απλά το τηλέφωνο· πλησίασε το μηδέν, όταν άρχισε η μάχη κατά του Obamacare (η ειρωνεία είναι ότι πολλοί ψήφισαν Τραμπ ελπίζοντας σε άμβλυνση των ανισοτήτων)· και τώρα, με την έρευνα του FBI για τις σχέσεις Τραμπ- Ρωσίας, βρίσκεται υπό του μηδενός.

Η απογοήτευση των λαών από τις παραπάνω επιλογές είναι το λιγότερο από τα προβλήματά τους, καθώς, όπως είπαμε, τις συνέπειες δεν τις έχουμε δει ακόμα στην ολότητά τους.

Εντούτοις, μπορεί να βγει και κάτι καλό από όλο αυτό. Αφού πήραμε μία καλή δόση των εναλλακτικών, αντισυστημικών υποτίθεται, ηγετών μαζί με τα καμώματά τους, ίσως εκτιμήσουμε καλύτερα την αξία, όχι των προηγούμενων, αλλά των θεσμών που με χρόνο και κόπο οικοδομήσαμε στον δυτικό κόσμο, οι οποίοι, όντας ασπίδες στα πισωγυρίσματα, στέκουν όρθιοι ανάμεσα στις ζωές μας και την καταστροφή.