Η αναθεώρηση του Συντάγματος και τ’ αγκάθια

Γράφει
ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προτάσεις του Αντώνη Σαμαρά αναφορικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος, αποτελούν ρεαλιστική προσέγγιση για τις αναγκαίες αλλαγές στον καταστατικό χάρτη του Κράτους.

Πολύ περισσότερο μετά τις συνέπειες που βιώνουμε στην πολιτική και κοινωνική ζωή εξ αιτίας της κρίσης.

Ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του Κράτους με τον εκσυγχρονισμό των θεσμών του και την αναζήτηση τρόπων για την καλύτερη λειτουργία του πολιτεύματος, αποτελούν πλέον μέγιστα ζητούμενα.

Οι θεσμοί και τα δυο Συντάγματα που δημιουργήθηκαν μετά την πτώση της δικτατορίας και την έλευση της μεταπολίτευσης, μπορεί να συνέβαλλαν στην λειτουργία της πιο δημοκρατικής κι ευνομούμενης περιόδου που γνώρισε ο τόπος από την απελευθέρωσή του, αλλά φαντάζουν πλέον αναχρονιστικοί σε σχέση με τις νέες απαιτήσεις που έχουν δημιουργηθεί.

Δεν μπορεί, επί παραδείγματι, να συνεχίζεται εσαεί ο αναχρονιστικός θεσμός της ασυλίας των βουλευτών, ακόμη και για τροχαίες παραβάσεις.

Δεν μπορεί να παραμένει θολός ο ρόλος του προέδρου της Δημοκρατίας, όπως κατέστη μετά την αναθεώρηση –εξάμβλωμα του Ανδρέα Παπανδρέου, για να «αδειάσει» τον Καραμανλή για χάρη του Σαρτζετάκη και της δικής του παντοκρατορίας.

Δεν μπορεί να στερείται ο τόπος την ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστημίων και να αιμορραγούν η οικονομία και μεγάλες κοινωνικής ομάδες εξ αιτίας της φοιτητικής μετανάστευσης χιλιάδων παιδιών, μόνο και μόνο για να ικανοποιούνται κάποιες πολιτικές αγκυλώσεις και το εκπαιδευτικό κατεστημένο την ΑΕΙ και των ΤΕΙ.

Δεν μπορεί το εκλογικό σύστημα να γίνεται βορρά των διαθέσεων της κάθε κυβέρνησης αναλόγως των σκοπιμοτήτων κι επιδιώξεων της.

Δεν μπορεί σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα να μην υπάρχει Συνταγματικό δικαστήριο.

Δεν μπορεί να μη προβλέπεται στο Σύνταγμα ο εξορθολογισμός των διατάξεων για τα ΜΜΕ, που θα ενισχύσει την διαφάνεια.

Δεν μπορεί ένας πολιτικός ή ένας άρχοντας της τοπικής αυτοδιοίκησης να είναι εσαεί στον πρωθυπουργικό ή δημαρχιακό θώκο, χωρίς χρονικό προσδιορισμό, όπως γίνεται στις ΗΠΑ.

Δεν μπορεί να είναι ανοχύρωτο το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών στην εργασία τους και να διαταράσσεται συνεχώς η κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου από την αυθαιρεσία «συνδικαλιστών –δικτατόρων».

Τέλος, δεν μπορεί να παραμένουν στο απυρόβλητο οι δημοσιοϋπαλληλικές κάστες, προστατευόμενες από το καθεστώς της μονιμότητας. Αν κι αυτό υπερβαίνει τις αντοχές τόσο των πολιτικών κομμάτων, όσο και των περισσοτέρων βουλευτών.

Απουσιάζει δε από τις προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας.

Αν, λοιπόν, δεν δούμε τώρα καθαρά όσα πρέπει ν’ αλλάξουμε στους θεσμούς, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε πολλά για την επόμενη ημέρα του τόπου.

Η επιτροπή «Αβραμόπουλου» που μελέτησε κι εισηγήθηκε αυτές τις Συνταγματικές αλλαγές που πρότεινε ο πρωθυπουργός, ασφαλώς έκανε σημαντική δουλειά.

Το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει, είναι αν το πολιτικό σύστημα συναινεί και συμφωνεί ότι πρέπει ν’ αλλάξουν πολλά.

Δεν είμαι ιδιαιτέρως αισιόδοξος επί τούτου.

Φοβάμαι πως πολλά πράγματα θα εγκλωβιστούν στις συμπληγάδες πέτρες των κομματικών επιδιώξεων. Όπως άλλωστε είχε συμβεί ακόμη και στο πρόσφατο παρελθόν, με την άρνηση Βενιζέλου στη συμφωνία Κώστα Καραμανλή –Γιώργου Παπανδρέου, αναφορικά με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που τορπίλισε την υπόθεση αναθεώρησης το 2008.

Κι όχι μόνο αυτό.

Αν αποτύχει η «επιχείρηση» τροποποίησης του Συντάγματος, όπως είχε αποτύχει αυτή του 2008, θα χαθούν άλλα έξι χρόνια για να θεσπιστούν διατάξεις που έπρεπε να ισχύουν εδώ και δεκαετίες.

Για άλλα έξι τουλάχιστον χρόνια, θα παραμείνει ως έχει ο νόμος περί ευθύνης υπουργών.

Για άλλα έξι τουλάχιστον χρόνια, θα παραμείνει ως έχει το καθεστώς της βουλευτικής ασυλίας.

Για άλλα έξι τουλάχιστον χρόνια, δεν θα μπορούν να λειτουργούν στη χώρα μας ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Για άλλα έξι τουλάχιστον χρόνια, δεν θα έχουμε Συνταγματικό δικαστήριο.

Για άλλα έξι τουλάχιστον χρόνια, θα παραμείνει ως έχει η ανύπαρκτη κρατική μηχανή.

Όμως, η διαδικασία τροποποίησης του Συντάγματος, όπως προβλέπεται και με τις παρούσες πολιτικές συγκυρίες, δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Τα αγκάθια είναι πολλά. Πάρα πολλά.

Προβλέπεται ότι για να συμφωνηθούν οι προς αναθεώρηση διατάξεις που θα προωθηθούν στην επόμενη βουλή, απαιτούνται 151 ψήφοι.

Υπάρχουν;

Κι όχι μόνο αυτό. Για να περάσουν από την επόμενη βουλή, απαιτούνται 180 ψήφοι.

Θα υπάρχουν;

Δύσκολα πράγματα.

Εδώ καλά καλά τα δυο κόμματα της συγκυβέρνησης δεν μπορούν να συνεννοηθούν για το γάλα και τις λαϊκές αγορές, θα συνεννοηθούν για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και την αλλαγή του νόμου ευθύνης περί υπουργών; Πολύ περισσότερο όταν αυτά αποτελούν «έργα» Βενιζέλου;

Επιπλέον, δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες ότι μπορεί να υπάρξει σύγκλιση με άλλα –πλην ΠαΣοΚ- κόμματα, όταν είναι ηλίου φαεινότερο ότι προτάσσουν το στενό τους συμφέρον από το εθνικό, τις ουτοπίες και τις αγκυλώσεις τους.

Πάντως, όπως και να είναι, αποτελεί θετικότατο γεγονός ότι άνοιξε η συζήτηση.

Το που θα καταλήξει, είναι άλλο θέμα.

Αναλυτικά οι προτάσεις της ΝΔ

1. Ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας και την άμεση εκλογή του από τους Έλληνες πολίτες.

2. Ισχυρές εγγυήσεις για εξάντληση της διάρκειας της κοινοβουλευτικής περιόδου, για εξάντληση της τετραετίας. Με σταθερό εκλογικό σύστημα. Ένα σταθερό εκλογικό σύστημα που θα μπορεί να αλλάζει, μόνο με ισχυρές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες, από τα τρία πέμπτα της Βουλής.

3. Θεσμοθέτηση συγκεκριμένου κυβερνητικού σχήματος και αντίστοιχου οργανογράμματος με απόφαση των 3/5 της Βουλής.

4. Ευέλικτη Κυβέρνηση, μικρή, με θεσμοθέτηση τριών Μόνιμων Υπηρεσιακών Υφυπουργών - Εξωτερικών, Άμυνας και επί του Προϋπολογισμού - με 5ετή θητεία.

5. Κατάργηση των πολλών Γενικών Γραμματέων των υπουργείων, όπως είναι σήμερα, με αντίστοιχη αναβάθμιση του ρόλου των Γενικών Διευθυντών και θέσπιση ενός μόνο Γενικού Γραμματέα σε κάθε υπουργείο.

6. Αναθεώρηση της διάταξης που προσδιορίζει την ποινική ευθύνη των υπουργών. 7. Αναθεώρηση της διάταξης για την  ασυλία των Βουλευτών και αυτή θα περιορισθεί αποκλειστικά στα όρια της άσκησης των κοινοβουλευτικών καθηκόντων του κάθε βουλευτή.

8. Ουσιαστικός εκδημοκρατισμός των Πολιτικών Κομμάτων, με αξιόπιστες εγγυήσεις διαφάνειας στα οικονομικά των κομμάτων.

9. Κατάργηση των βουλευτικών προνομίων που δεν έχουν σχέση με τα καθήκοντα του Βουλευτή.

 10. Εξορθολογισμός των διατάξεων για τα Μ.Μ.Ε. ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και η αντικειμενικότητά τους.

11. Ασυμβίβαστο του αξιώματος του υπουργού με εκείνο του Βουλευτή, ώστε να πάψει η Βουλή να είναι προθάλαμος υποψήφιων υπουργών και θα γίνει Συνέλευση εκπροσώπων του λαού. Αναβάθμιση εξουσιών στην άσκηση του νομοθετικού τους έργου και του κοινοβουλευτικού τους ελέγχου.

12. Αναθεώρηση του άρθρου 90, ώστε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και να περιοριστεί η διακριτική ευχέρεια της Εκτελεστικής Εξουσίας ως προς την επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης.

13. Ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου

14. Θέσπιση χρονικών ορίων ως προς τη θητεία του Πρωθυπουργού.

15. Θέσπιση χρονικών ορίων ως προς τις θητείες των Περιφερειαρχών, των Δημάρχων και των Συνδικαλιστών.

16. Μείωση του αριθμού των Βουλευτών.

17. Ενίσχυση του ρόλου των Βουλευτών, τόσο σε νομοθετικό όσο και σε ελεγκτικό επίπεδο.

18. Υποχρεωτική σύνταξη μελέτης σκοπιμότητας για τα μεγάλα δημόσια έργα και τις σημαντικές προμήθειες του  Δημοσίου. 

19. Οριοθέτηση της δικαιοδοσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δημόσιων συμβάσεων, ώστε να μη συγκρούεται με εκείνη του Συμβουλίου της Επικρατείας.

20. Ίδρυση ειδικού τμήματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την γρήγορη εκδίκαση υποθέσεων μεγάλων δημόσιων συμβάσεων και ιδιωτικών επενδύσεων.

21. Αναμόρφωση της οικονομικής θεματικής του Συντάγματος. Σύνδεση της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας με την οικονομική ανάπτυξη και την εξασφάλιση της ανάλογης ωφέλειας για το κοινωνικό σύνολο.  

22. Αναθεώρηση του άρθρου 17, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η προστασία του πυρήνα του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Πρόβλεψη για σαφείς χρονικούς περιορισμούς στη δέσμευση ακινήτων με σκοπό την απαλλοτρίωση…

23. Την προσθήκη στο άρθρο 79 της υποχρέωσης αναλυτικού απολογισμού απ’ όλους τους φορείς που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο Προϋπολογισμό.

24. Αναθεώρηση του άρθρου 24  (και του άρθρου 117 παρ. 3 και 4), ώστε να γίνει πληρέστερη η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και η αντιμετώπιση ακραίων καταστάσεων σε βάρος, όχι μόνο της ατομικής ιδιοκτησίας, αλλά και της ίδιας της περιουσίας του Δημοσίου.

25. Αναθεώρηση του άρθρου 16, για την ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών και μη κερδοσκοπικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

26. Αναθεώρηση των διατάξεων για τα δημοψηφίσματα, ώστε να προβλέπεται διενέργεια δημοψηφίσματος και με λαϊκή πρωτοβουλία.

 27. Εξορθολογισμός των διατάξεων που αφορούν στη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών, έτσι ώστε να καταστούν πιο αποτελεσματικές στο έργο τους για την προάσπιση των δικαιωμάτων του πολίτη.

28. Προτεραιότητα στην ασφάλεια του πολίτη. «Γιατί η ασφάλεια είναι δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών, είναι υποχρέωση της Πολιτείας και αποτελεί η ίδια μια ουσιώδη ανθρώπινη ελευθερία» όπως είπε ο Πρωθυπουργός.

29. Κατοχύρωση του δικαιώματος της ελεύθερης διακίνησης όλων και της ανεμπόδιστης πρόσβασης στην εργασία τους. Ώστε να μην διαταράσσεται συνεχώς η κοινωνικοοικονομική ζωή από την αυθαιρεσία ατόμων ή μικρών ομάδων.

30. Ρητή πρόβλεψη να προστατευθεί η εθνική ταυτότητα και η ελληνική γλώσσα.