ΕΥΑερα: «Οι τα φαιά φορούντες και περί ηθικής λαλούντες…»

Γράφει
η Εύα Τσαροπούλου

Με αφορμή τη μεγάλη συζήτηση που ξανα-γίνεται γύρω απ’ το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον, είπα να πω κι εγώ την παρόλα μου.

Με το σκεπτικό ότι, παρά την ενόχληση που μπορεί να προκαλείται σε ορισμένους, κάποια πράγματα χρειάζεται να συζητιούνται διαρκώς, ώστε αφενός να μην ξεχνιούνται, αφετέρου να ξαναμπαίνουν στις ορθές διαστάσεις τους, τις φορές εκείνες που πάνε να εκτροχιαστούν. 

Πολλές φορές ξεχνάμε ότι

δεν είμαστε παρατηρητές στην κοινωνία που ήρθαμε να ζήσουμε, είμαστε αυτοί ακριβώς που τη διαμορφώνουν κάθε στιγμή, οπότε είναι σημαντικά ακόμα και τα μηνύματα που αφήνουμε να περνάνε, για τους επόμενους που θα έρθουν… 

Ευτυχώς, οι αντιλήψεις μπορούν να αλλάξουν. Δεν είναι δέντρα, να στέκουν αμετακίνητες…

Ας βγάλουμε λιγάκι στην άκρη τα δεδομένα:

Το «όχι» σημαίνει «όχι»! Ούτε «ίσως», ούτε «τραβάτε με κι ας κλαίω».

Σεξουαλική πράξη χωρίς συναίνεση είναι βιασμός κι αυτό συνιστά έγκλημα και δεν έχει καμία δικαιολογία.

Η παρενόχληση δεν έχει φύλο! Μπορεί να συμβεί και σε άντρες ή αγόρια, εξίσου καλά με τις γυναίκες ή τα κορίτσια. Στατιστικά, υπερέχουν οι περιπτώσεις όπου συμβαίνει στο θηλυκό φύλο, για τους γνωστούς λόγους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άνδρες ή αγόρια που παρενοχλούνται από γυναίκες. Όπως και κορίτσια που παρενοχλούνται από γυναίκες και αγόρια που παρενοχλούνται από άνδρες, να τα λαμβάνουμε υπόψη μας και αυτά, διότι πρέπει να έχουμε την εικόνα σε όλο το μέγεθος της.

Δεν μπορούν να υπάρχουν παρεξηγήσεις ως προς αυτά. Στην άκρη λοιπόν…

Ας πάμε σε αυτά που μπορούν –ίσως- και να παρεξηγηθούν.

Το φλερτ είναι μία διαδικασία προσέγγισης του άλλου, όχι απαραίτητα με στόχο την ερωτική επαφή. 

Διευκολύνει τις συναναστροφές, αφού κάνει και τις δύο πλευρές να αισθάνονται καλύτερα, δημιουργεί χαλαρότητα και ανεβάζει την αυτοπεποίθηση. 

Μπορεί να συμβεί παντού, οπουδήποτε υπάρχει συναναστροφή, άρα και στον εργασιακό χώρο.

Ακριβώς επειδή δημιουργεί χαλαρότητα και οικειότητα στη συναναστροφή, έχει πολύ συγκεκριμένα όρια, διόλου δυσδιάκριτα, για μένα. Είναι απολύτως ορατά και ξεκάθαρα σε κάθε νοήμονα άνθρωπο! Το να σου δείχνει κάποιος κάτι στον υπολογιστή σου και ταυτόχρονα, να σου διηγείται ένα ανέκδοτο, είναι μια «χαλαρή» επαφή. Το να σου χαϊδεύει ταυτόχρονα το γόνατο, όμως, δεν είναι! 

Μία ευγενική φιλοφρόνηση είναι, πολλές φορές, μέρος/αποτέλεσμα «καλής συμπεριφοράς». Μία χειρονομία όμως, σίγουρα δεν είναι!

Μπορούν, παρ’ όλα αυτά, τα όρια να παρεξηγηθούν; Κι όμως, μπορούν.

Κατ’ αρχήν, διότι δεν είμαστε όλοι αρκετά «νοήμονες», τουλάχιστον όχι όλο τον καιρό… Το δε επίπεδο νοημοσύνης μας διαφέρει πάρα πολύ. Αν μιλήσουμε και για συναισθηματική νοημοσύνη, τότε η ψαλίδα της διαφοράς μας μεγαλώνει περισσότερο.

Έπειτα υπάρχουν άνθρωποι που μπερδεύουν αυτό που τους συμβαίνει με αυτό που θα ήθελαν να τους συμβεί.

Πόσοι από μας δεν επινοούσαμε, ως μικροί, φανταστικούς φίλους; Πόσοι από μας –όχι απαραίτητα οι ίδιοι με τους προηγούμενους- μεγαλώνοντας, δεν δημιουργήσαμε φανταστικές σχέσεις ή δεν μπήκαμε ακόμα και σε γάμους, τους οποίους συντηρήσαμε με επιτυχία στο μυαλό μας, χωρίς να «υπάρχουν» στ’ αλήθεια; Όλα απ’ την επιθυμία μας να μας συμβούν.

Αλλά και πόσοι από μας δεν έχουμε εμμονές; Πόσοι δεν φτιάχνουμε καθημερινά θεωρίες συνωμοσίας; Πόσοι δεν θεωρούμε ότι ο κόσμος περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από μας και μάλιστα τόσο ώστε να θέλει να μας βλάψει;

Όλοι, άλλος σε μικρότερο βαθμό, άλλος σε μεγαλύτερο, αποτελούμε εξαιρετικούς «πελάτες» παρεξηγήσεων. Κι είμαστε πολύ εύκολοι και απίστευτα γρήγοροι στο να τις «αγοράζουμε»…

Ας μην γελιόμαστε: Ναι, όλα μπορούν να παρεξηγηθούν ή και να παρεκτραπούν, αλλά –υπό κ.σ. δηλαδή, αν έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που δεν έχουν «διαστροφές», στην πραγματικότητα, το φλερτ είναι μία απολύτως διαφορετική κατάσταση απ’ την παρενόχληση!

Ένας τρόπος άσκησης εξουσίας είναι να «στο επιβάλλω επειδή μπορώ» κι η παρενόχληση είναι ακριβώς αυτό: 

Μια διαστροφική έκφανση επιβολής εξουσίας από κάποιον που –εκτός του ότι δεν σέβεται τον άλλον, δεν σέβεται –προφανέστατα- ούτε τον εαυτό του ή τη δουλειά του, εκμεταλλευόμενος την επαγγελματική του θέση για τέτοιους σκοπούς».  

Προϋποθέτει την εκμετάλλευση της ευκαιρίας.

Εμπεριέχει υποταγή, εκβιασμό, φόβο.

Είναι βία.  

Συμβαίνει από καταβολής κόσμου. Συμβαίνει ακόμα!

Το να μην μιλάμε γι’ αυτό ανοικτά ή το να ενοχλούμαστε απ’ αυτούς που επιμένουν να μιλάνε, σημαίνει ουσιαστικά διατήρηση της φοβικής κατάστασης και στο μυαλό μου είναι συνενοχή.

Ωστόσο, όλα σε αυτόν τον κόσμο έχουν τουλάχιστον δύο διαστάσεις· δύο όψεις κι αυτό πρέπει να το λαμβάνουμε στα υπόψη μας πάντα και να αναζητούμε τη διάσταση που μας λείπει. Έτσι ίσως γλιτώσουμε τις επιπλέον παρεξηγήσεις, ίσως αποφύγουμε τις κραυγαλέες υπερβολές.

Η καχυποψία είναι κακός σύμβουλος.

Είναι ανήκουστο να μην μπορούν οι άνθρωποι να χαίρονται τις μεταξύ τους συναναστροφές, μόνο και μόνο για την περίπτωση κατά την οποία θα έρθουν αντιμέτωποι με τέτοιες συμπεριφορές.

Είναι προβληματικό να μην μπορούν να προχωρήσουν σε κινήσεις αβρότητας ή στη δημιουργία οικειότητας, μόνο και μόνο επειδή μπορεί να κακοχαρακτηριστούν ή να στοχοποιηθούν.

Σε μία γενικότερη οπτική, είναι αδιανόητο να ασκούμε κριτική στους ανθρώπους, τσουβαλιάζοντάς τους όλους μόνο και μόνο γιατί δεν μπορούμε να αποχωριστούμε τα στερεότυπα που τόσο λατρεύουμε να υπηρετούμε.

Το «σκάνδαλο Γουάϊνστάϊν» αποτέλεσε την αφορμή να ανοίξει το θέμα στην Αμερική, για ένα «δύσκολο» χώρο που, από καταβολής κόσμου, έχει χαρακτηριστεί «διεφθαρμένος» από εικασίες, καψυποψία, υπονοούμενα, τώρα και μαρτυρίες.

Το φως που λούζει το θέαμα θαμπώνει τα μάτια και η υποψία ότι κρύβει δυσάρεστες σκιές πίσω του, επιβεβαιώθηκε, μια που το μόνο που περίμενε ήταν οι μαρτυρίες αυτές.

Δεν χρειαστήκαμε πολλά για να πειστούμε και ο χώρος μας παρείχε μια καλή δικαιολογία:

Γυμνά, εκτεθειμένα σώματα, εκμετάλλευση μικρών κοριτσιών (και αγοριών λέω εγώ), φθηνή αγοραπωλησία σάρκας κι απ’ την άλλη, ανοχή για τη δημιουργία καριέρας ή αλλιώς για επιβίωση. 

Αγοραπωλησία για επιβίωση ή και επικράτηση σε μία τόσο δύσκολη και απαιτητική αγορά· και τούτη ακριβώς η τελευταία εμπεριέχει την απόλυτη συναίνεση όλων των μερών κι αυτή είναι ακόμα μία μεγάλη παρανόηση σε τούτο το ζήτημα…

Οι προχθεσινές θέσεις της Κατρίν Ντενέβ ήρθαν να ρίξουν ακόμα ένα βότσαλο στη λίμνη του σκανδάλου, αυτή τη φορά όμως, απ’ την άλλη μεριά της λίμνης…

Αν με ρωτάς, το λιγότερο που μπορώ να πω γι’ αυτές είναι ότι έρχονται σε λάθος χρονική στιγμή, σε κακό timing, που λένε και στο χωριό μου.

Η αλήθεια, όσο κι αν δεν μας αρέσει, είναι –σχεδόν πάντα- κάπου στη μέση.

Συμβαίνουν πολλά και πολύ άσχημα πράγματα σε τούτο τον κόσμο, διότι τους δίνεται η ευκαιρία.

Δεν συμβαίνουν πάντα όπως ακριβώς έχουν περιγραφεί στους έντονα φωτισμένους χώρους και, κυρίως, δεν συμβαίνουν μόνο σε αυτούς.

Αλλά συμβαίνουν!  

Το να τα εξετάζουμε υπό το πρίσμα της όποιας ετικέτας είναι λάθος.

Δεν καταδικάζω την παρενόχληση επειδή είμαι, για παράδειγμα, φεμινίστρια (δεν με χαρακτήρισα ποτέ έτσι). Την καταδικάζω επειδή είναι βία! Ως τέτοια, την καταδικάζω απ’ όπου κι αν προέρχεται.

Αγαπώ τους άνδρες και δεν μου αρέσει να τους βάζω όλους στην ίδια μοίρα, διότι δεν θέλω να βάζουν κι αυτοί στην ίδια μοίρα όλες εμάς, τις γυναίκες.

Δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Δεν είμαστε όλοι πάντα ίδιοι με όλους, δεν είμαστε πάντα ίδιοι σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Η βία μπορεί να δημιουργηθεί απ’ όλους και να κατευθύνεται προς όλους, τα θύματά της είναι γυναίκες, αλλά και άνδρες. 

Είναι «άφυλη» κι αυτή…

Υπάρχουν κακοί και διεστραμμένοι άνδρες, αλλά και κακές και διεστραμμένες γυναίκες.

Υπάρχουν άνθρωποι που τυραννάνε ανθρώπους, μόνο και μόνο επειδή θεωρούν ότι τους επιτρέπεται ή επειδή μπορούν, ακόμα κι αν γνωρίζουν ότι δεν τους επιτρέπεται.

Υπάρχουν άνθρωποι που ζούνε με το στίγμα ή το φόβο. 

Είτε επειδή δεν μπορούν να ομολογήσουν αυτό που τους έχει συμβεί ή τους συμβαίνει ακόμα, είτε επειδή δεν μπορούν να μιλήσουν εναντίον της επικρατούσας κατακραυγής γι’ αυτό που συμβαίνει στους άλλους.   

Ανάμεσα σε αυτούς, υπάρχουμε κι εμείς, που αδυνατούμε, ακόμα και σήμερα, να κατανοήσουμε το αυτονόητο: 

Όλα δεν μπαίνουν στο ίδιο κουβά, δεν πρέπει να μπαίνουν. Όλα τα άσχημα πράγματα μπορούν να συμβούν σε όλους, συμβαίνουν σε όλους και πρέπει να βρούμε τρόπους να τα «σκοτώνουμε» πριν γεννηθούν, όχι μόνο να τα καταδικάζουμε αφού έχουν γίνει…

Δεν αρκεί να παρατηρούμε τον κόσμο, πρέπει να μην φοβόμαστε να φτιάξουμε τον κόσμο κι αυτό που δεν μας αρέσει να το αλλάζουμε.

Είμαστε σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι παλιότερα, αυτό είναι αλήθεια. Αλλά ακόμα μοιάζει πολύ δύσκολο να τα καταλάβουμε όλα αυτά καλά.

Γιατί, δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, σε όλο τον κόσμο, δεν έχουμε εκπαιδευτεί αρκετά, ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε τις διαφορές. Αυτές ακριβώς τις διαφορές, στις έννοιες, στις ενέργειες, στις οπτικές, που μπορούν να αλλάξουν όλα αυτά τα πολύ άσχημα πράγματα που μας συμβαίνουν…

John Lennon
Woman 

https://www.youtube.com/watch?v=DvR16OrfuII&feature=youtu.be