Ο ψυχρός πόλεμος του 21ου αιώνα

 Γράφει ο Μιχάλης Δεμερτζής

Ο βασικός λόγος που πολλοί άνθρωποι στη Δύση βλέπουν με συμπάθεια δικτάτορες σαν τον Πούτιν ή καθεστώτα σαν της Κίνας είναι ο πηγαίος αντισυστημισμός τους. Δεν μιλάμε αποκλειστικά για τους Έλληνες, διακατέχονται και σε άλλες χώρες από αντισυστημισμό. Ο Πούτιν ας πούμε έχει πολλούς θαυμαστές σε όλη την Ευρώπη και κυρίως τη νότια. Η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας ήταν που μας αποκάλυψε πως ο αντισυστημισμός υπάρχει παντού και μάλιστα θεριεύει, καθώς η κριτική κατά του συστήματος ευνοείται στη φιλελεύθερη δημοκρατία και επιπλέον, λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας, έχει την τάση να αυξάνεται εκθετικά.

Γράφει ο Μιχάλης Δεμερτζής

Κοιτώντας βαθύτερα, πίσω από όλα αυτά βρίσκεται βέβαια η

υψηλή επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης των τελευταίων 20 χρόνων. Ο κόσμος έγινε γρήγορα «μικρός» (ίσως υπερβολικά γρήγορα) και οι κοινωνίες πασχίζουν ακόμα να προσαρμοστούν, κάτι που δημιουργεί πολλά και πολύ ελκυστικά αντισυστημικά επιχειρήματα. Μόνο που όλοι οι δύσπιστοι και πολέμιοι του δυτικού, παγκοσμιοποιημένου συστήματος πρέπει να καταλάβουν κάτι πολύ σημαντικό: Η εναλλακτική στην παγκοσμιοποίηση δεν είναι η επιστροφή στη δεκαετία του ‘70, με τη ροκ μουσική και τα φαρδιά παντελόνια, ή του ‘80, με τα άλματα ανάπτυξης σε πολλές χώρες ταυτόχρονα, και σίγουρα δεν είναι η «επιστροφή στο χωριό» και στα αθώα χρόνια της προ smartphone εποχής. Η εναλλακτική στην παγκοσμιοποίηση είναι η Ρωσία, είναι η Κίνα, είναι η Τουρκία, είναι η Βενεζουέλα, είναι η Κούβα… Είναι κοινωνίες με ανθρώπους που δουλεύουν για να παράγουν το φυσικό αέριο ενώ στο σπίτι τους ζεσταίνονται με ξύλα, που παρακολουθούνται ανοιχτά από το κράτος τους για να «μοριοδοτηθούν» ανάλογα με τη διαγωγή τους και που, ενώ βρίσκονται στην εποχή του διαδικτύου, δεν τους επιτρέπεται να εκφραστούν ελεύθερα.

Αυτές οι κοινωνίες, περιορισμένες στα κλειστά σύνορα μίας οπτικής που θέλει τον άνθρωπο υπήκοο μην τυχόν και ζητήσει μερίδιο από την εξουσία των λίγων, γνωρίζουν την ελευθερία του νηπίου, που αφήνεται να κάνει ό,τι θέλει στο μέτρο που είναι «καλό παιδί». Εγκλωβισμένες σε ένα βιοτικό επίπεδο που τους παραχωρήθηκε άνωθεν, ασχέτως αν ο ιδρώτας τους αξίζει κάτι παραπάνω, δεν έχουν την «πολυτέλεια» της πολιτικής και αφήνουν το κουμάντο σε «μάτσο» ηγέτες που τις προστατεύουν υποτίθεται από τον χαοτικό έξω κόσμο. Αυτή είναι η πραγματική εναλλακτική στο δυτικό μοντέλο και αν σκεφτούμε ότι μιλάμε για κοινωνίες που έχουν ζήσει πολύ χειρότερα στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, δεν είναι να τις κατηγορείς ή να έχεις περισσότερες απαιτήσεις από αυτές. Ωστόσο, όταν το σύστημά τους έχει θαυμαστές και από την εδώ πλευρά, τη δική μας, η πραγματικότητά του μετατρέπεται αυτομάτως σε ιδεολογία. Και δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε, οι ίδιες αυτές κοινωνίες διεξάγουν πόλεμο στο έδαφός μας, η ιδεολογία αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί ευθέως και άμεσα.

Όπου, λοιπόν, στις δυτικές κοινωνίες δεν πέφτουν βόμβες, ξεκινάει ένας νέος, διαφορετικός πόλεμος. Ένας πόλεμος αξιών. Και η κυριότερη διαφορά του με τον πόλεμο των αξιών του προηγούμενου αιώνα είναι πως η «σκακιέρα» του δεν είναι πια γεωγραφική, αλλά ψηφιακή. Για αυτό και δεν χρειάζεται πλέον ο εχθρός να δώσει γραμμή από τα κεντρικά στους ιδεολογικούς μαχητές του που δρουν εντός της Δύσης… Η γραμμή δημιουργείται από μόνη της και, ενίοτε, αυτή καθοδηγεί τα κεντρικά. Συνεπώς, η πραγματική απειλή είναι εντός των τειχών. Τούτων δοθέντων, πρέπει να τελειώνουμε με τις ψευδαισθήσεις μας: Η Δύση αποτραβήχτηκε από τον υπόλοιπο κόσμο βέβαιη ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία θα κάνει αυτοματοποιημένα τη δουλειά της, αλλά να που δεν την έκανε και τώρα πια το ζήτημα δεν είναι η επέκτασή της σε άλλα μέρη, αλλά η εμβάθυνσή της στα δικά μας. Βλέπετε, μπορεί ο φιλελευθερισμός να είναι ανθεκτικός, αλλά εξίσου ανθεκτική είναι και η βία μέσα μας, για αυτό και δεν παύει να μας γοητεύει ένας αδίστακτος ολιγάρχης όσο μας γοητεύει κι ένας ικανός επιχειρηματίας, αν όχι περισσότερο.

«Και πώς θα εμβαθύνουμε τη φιλελεύθερη δημοκρατία μεταξύ μας;», θα ρωτήσετε. Αφήνοντας για λίγο στην άκρη τα δικαιώματα και πιάνοντας τις ευθύνες. Συμβαίνει ήδη… «Ουδέν κακόν αμιγές καλού» λένε και να που ο πόλεμος στην Ουκρανία μάς έκανε μεγάλη χάρη εδώ στη Δύση, αναγκάζοντάς μας να αντιδράσουμε: Τέλος τα φορολογικά κίνητρα και οι «χρυσές βίζες» για τους ολιγάρχες της Ανατολής από τις δυτικές κυβερνήσεις… Οικειοθελής απεμπλοκή μεγάλων εταιρειών (νομικών, καυσίμων, lobbying κ.α.) από ρωσικά συμφέροντα… «Πάγωμα» των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην παραδοσιακά ουδέτερη Ελβετία… Και θα ακολουθήσουν κι άλλες τέτοιου είδους κυρώσεις. Δεν είναι ότι όλοι αυτοί οι οργανισμοί δεν ήξεραν μέχρι τώρα από πού ακριβώς ερχόταν το ρωσικό χρήμα. Είναι ότι όλα έχουν ένα όριο και αυτό το όριο παραβιάστηκε από την Ρωσία του Πούτιν στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.

Η αρχή από τις ελίτ έγινε, λοιπόν. Σε λίγο, σειρά θα έχουν οι λαοί και οι θεσμοί τους. Γιατί, μπορεί στη Δύση ο καθένας να πιστεύει ό,τι θέλει και να θαυμάζει όποιον θέλει, αλλά οι κοινωνικοί και πολιτικοί φορείς (π.χ. ΜΜΕ, κόμματα κ.α.) έχουν την κύρια ευθύνη για το ποιος θα φτάσει να είναι υποψήφιος βουλευτής ή πρόεδρος μιας χώρας και ο λαός για το αν τελικά θα νικήσει. Εν ολίγοις, σε αυτό τον πόλεμο δεν περισσεύει κανένας, κι αν οι Ουκρανοί μπορούν και έχουν τα ψυχικά αποθέματα να τα βάζουν με τον τεράστιο στρατό ενός δικτατορικού καθεστώτος, μπορούμε (και οφείλουμε) κι εμείς οι υπόλοιποι στη Δύση να έχουμε τουλάχιστον τα πνευματικά αποθέματα να τα βάλουμε με τις ιδέες του.