Η Ελλάδα είναι Δύση

 Γράφει ο Μιχάλης Δεμερτζής

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκλεισε ήδη δύο εβδομάδες, με τον Β. Πούτιν να απειλεί στο μεταξύ εμμέσως πλην σαφώς τον υπόλοιπο πλανήτη με νέο παγκόσμιο πόλεμο, και καθώς φαίνεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν υπερβολικά πολλοί θαυμαστές του, κρίνουμε σκόπιμο να θυμίσουμε μερικά πράγματα για τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές στερέωμα:

Ό,τι κι αν πιστεύει σήμερα η πλειοψηφία του ελληνικού λαού για τη Δύση ή τον Πούτιν, υπάρχει και κάτι που λέγεται «ελληνικό έθνος», του οποίου η θέση μετράει πολύ παραπάνω. Για όσους δυσκολεύονται να

καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα σε λαό και έθνος, για να το πούμε απλά, το ελληνικό έθνος συμπεριλαμβάνει όλους εμάς τους Έλληνες, συν τους προγόνους μας, συν τα παιδιά μας, συν τα παιδιά των παιδιών μας κ.ο.κ. Για αυτό και συνήθως λέμε ότι το έθνος έχει συνέχεια.

Το ελληνικό έθνος, που λέτε, έχει πάρει προ πολλού θέση στην κόντρα Δύσης-Πούτιν. Είναι με τη Δύση, τελεία. Την έχει πάρει αυτή τη θέση εδώ και δύο αιώνες και από τότε δεν την έχει αλλάξει. Κάποιοι τώρα μπορεί να πουν ότι η Ελλάδα είναι τόσα χρόνια με τη Δύση λόγω συγκυριών ή επειδή αναγκάστηκε. Ναι, όντως, ισχύουν και τα δύο: Η Ελλάδα συνέπραξε με τη Δύση επειδή δυτικά και ελληνικά συμφέροντα συνέπιπταν και όχι επειδή αγαπιούνταν μεταξύ τους, αλλά εδώ θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς γίνεται 200 χρόνια τώρα τα συμφέροντα αυτά να συμπίπτουν σχεδόν μονίμως… Ήταν θέμα τύχης;

Η απάντηση σε αυτό είναι πως, βεβαίως, η τύχη δεν έχει θέση ούτε στη διεθνή πολιτική ούτε στην Ιστορία. Η συχνότητα της σύμπραξης ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν μπορεί παρά να αποκαλύπτει τους κοινούς κώδικες επικοινωνίας και, συνεπώς, κοινές αντιλήψεις και αξίες. Εδώ και δύο αιώνες οι σύμμαχοί μας είναι ίδιοι (με ελάχιστα και σύντομα διαλείμματα), γιατί, στο τέλος του δρόμου, η μία πλευρά βλέπει τον εαυτό της συνδεδεμένο με την άλλη. Πριν τη σημερινή μας ταύτιση με τη Δύση, υπήρχε η συμμαχία μας με τους «Αγγλογάλλους» στην Επανάσταση για την Ανεξαρτησία του Έθνους και σε δύο παγκόσμιους πολέμους και η ένταξή μας σε ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Ένωση και κοινό νόμισμα.

Όλα αυτά όχι απλά δεν έχουν καμία σχέση με την τύχη, αλλά, αντιθέτως και πολύ πέρα από συμφέροντα, έχουν απόλυτη σχέση με την κουλτούρα. Διαφορές σε νοοτροπίες ανάμεσα στους δυτικούς λαούς υπάρχουν, αλίμονο, αλλά όποιος νομίζει ότι αρκούν για να αφήσουμε τη Δύση για τα μάτια της Ανατολής, μάλλον βλέπει το ζήτημα επιφανειακά, αν όχι επιλεκτικά. Δεν κράτησαν διακριτή εθνική ιδιαιτερότητα οι Έλληνες για 400 συνεχόμενα χρόνια υπό Οθωμανική Αυτοκρατορία για να την απαξιώσουν τώρα, επειδή στα τουρκικά σίριαλ η τουρκική οικογένεια μοιάζει με την ελληνική ή επειδή οι Ρώσοι είναι ορθόδοξοι. Εδώ μιλάμε για αξίες όπως ελευθερία, δημοκρατία, άτομο. Σίγουρα έχουμε στοιχεία Ανατολής μέσα μας, αλλά οικογενειακή ιεραρχία και κώδικες ανδρικής τιμής έχουν και οι φυλές του Αμαζονίου, ενώ ορθόδοξοι είναι και οι Αιθίοπες.

Για να πάμε και βαθύτερα, το κλασικό ελληνικό πνεύμα, για το οποίο ακόμα περηφανευόμαστε οι Έλληνες, επιβίωσε κυρίως μέσω της Δύσης και το συναντάμε μέχρι και σήμερα στους θεσμούς και την αισθητική της. Κι αν κάποιος πιστεύει ότι σε αυτό το πλαίσιο η Ανατολή αδικείται επειδή οι Άραβες διαφύλαξαν μέρος της ελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης, ας μην ξεχνάμε ότι αγνόησαν παντελώς την ποίηση, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική, την ελληνική τέχνη γενικώς. Είπαμε, άλλη κουλτούρα…

Συμπερασματικά, η Ελλάδα αποφάσισε εδώ και πάρα πολλά χρόνια να συμμετάσχει στο δυτικό μοντέλο, παρά τα προφανή εμπόδια που της ήγειρε η οθωμανική κληρονομιά της (και της εγείρει ακόμα), όχι απλά επειδή είναι το πιο αποδοτικό οικονομικά σύστημα – αν τα κριτήρια για τέτοιου είδους επιλογές ήταν αμιγώς οικονομικά τότε όλος ο πλανήτης ήδη θα είχε γίνει «Δύση» –, αλλά επειδή έχει ως έθνος την ίδια πίστη που έχουν και οι δυτικοί εταίροι της: Πιστεύει στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του και για αυτό σήμερα, για άλλη μία φορά, βρίσκεται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Ο άνθρωπος κινεί τον κόσμο, αρκεί να αφεθεί ελεύθερος. Καμία θεότητα και καμία υπερβατική συλλογικότητα…