Δημοκρατία ξανά

Γράφει
ο Θεόδωρος Καλαμίδας

Γιατί η Δημοκρατία είναι μισητή:  Έρχεται σε αντίθεση με την πιο αυθόρμητη κλίση του ανθρώπου να συντρίψει, να κυριαρχήσει ή να υποδουλώσει τους άλλους. Εχθρός των κρυφών εσωτερικών δαιμόνων, χαρακτηρίζεται από δύο ελαττώματα:

Για τον αντιδραστικό, το δημοκρατικό κήρυγμα της ισοτιμίας, υψώνει τον κατώτερο και χαμηλώνει τον ανώτερο. Βάζει τη γνώμη του φωτισμένου πολίτη στο ίδιο επίπεδο μ’ αυτή του άσχετου και δίνει στον τελευταίο τα όπλα για να αντισταθεί στη μοίρα του. Για τον επαναστάτη, η δημοκρατία είναι
 επικίνδυνη, γιατί στερεί τους ανθρώπους από την ελπίδα να γλιτώσουν μια και καλή από την αδικία ζητώντας τους να σεβαστούν την νομιμότητα και την ετυμηγορία της κάλπης, Υπόσχεται πολλά ενώ συνεχώς καθυστερεί την εκπλήρωση των υποσχέσεών της.

Το μήνυμα της είναι διφορούμενο. Κηρύσσει ταυτόχρονα τη μετριοπάθεια και τη εξέγερση. Εξέγερση ενάντια στις καταχρήσεις στην καταπάτηση των ατομικών δικαιωμάτων αλλά μετριοπάθεια στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζει να διορθώσει αυτές τις διορθώσεις σταδιακά χρησιμοποιώντας τον διάλογο κυρίως και όχι τη βία και χωρίς ποτέ να βάζει σε κίνδυνο την επιβίωσης του συνόλου. Υπερβολικά εκρηκτική για τους μεν, υπερβολικά ήρεμη για τους δε ικανοποιεί ταυτόχρονα την ανησυχία του συντηρητικού και τη γενναιοδωρία του προοδευτικού. Υπάρχει μέσα της ένα μείγμα απόλυτης απαισιοδοξίας – ο άνθρωπος είναι κακός και πρέπει να περιορίζεται από τους νόμους- και μιας σχετικής εμπιστοσύνης στην ικανότητα του για βελτίωση.

Η δημοκρατία τροφοδοτεί την ελπίδα και τη ματαίωση της ελπίδας συνδαυλίζει την ανάγκη σταθερότητας και την επιθυμία της αλλαγής. Είναι ταυτόχρονα ανατρεπτική και ρυθμιστική άλλο τόσο μισητή είναι όμως η δημοκρατία και στον ίδιο το δημοκράτη που συνεχώς προσπαθεί να την περιορίσει και να παρακάμψει τις αρχές της. Είναι πράγματι χαρακτηριστικό των καιρών μας ότι η δημοκρατία  έχει καταντήσει αυτό το κατεξοχήν ακαθόριστο πράγμα που δεν παύει να εμπλουτίζεται με τις σκοπιμότητες όπου οι πιο κυνικοί νόμοι της κοινωνικής οργάνωσης γειτονεύουν με τις υψηλότερες αξίες του πολιτισμού. Η δημοκρατία  δεν ανάγεται πλέον σήμερα μόνο και μόνο στην καθολική ψήφο. Αποτελεί ένα περίτεχνο συμβιβασμό ανάμεσα στον πολιτικό φιλελευθερισμό και την σοσιαλιστική ισότητα των ευκαιριών. Η ανακατανομή των εισοδημάτων μετριάζει το χάσμα μεταξύ των τάξεων, η εργατική νομοθεσία περιορίζει την ελευθερία του κεφαλαίου, το δίκαιο συμπληρώνεται διορθώνοντας το νόμο. Η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ή των μειονοτήτων αντισταθμίζει τη θέληση της πλειοψηφίας. Κυρίως όμως η δημοκρατία συμπυκνώνει το σύνολο των προσδοκιών που διοχετεύονται άλλοτε σε διαφορές ιδεολογίες τις οποίες σήμερα τις ξεπερνάει ενσωματώνοντάς τες.

Η δημοκρατία λέξη αμφίσημη με πολλά συρτάρια συγκεντρώνει απαιτήσεις αντιθετικές που έλκονται και αλληλοσυγκρούονται. Για το λόγο αυτό έχει γίνει το λάβαρο όλων των ονείρων του ανθρώπου. Το ευαγγέλιο τόσο των προνομιούχων όσο και των στερημένων μια απ’ αυτές τις έννοιες που μας γοητεύουν και μας συγκινούν με την ασάφειά τους. Γιατί η βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας είναι να είναι κατ’ ουσία ανολοκλήρωτη.

Φυσικά γνωρίζω ότι ξέρετε τα παραπάνω, απλά να σας υπενθυμίσω ότι η λέξη δημιουργία δεν εμπεριέχει οπωσδήποτε τη δημοκρατία ενώ η δημοκρατία εμπεριέχει εξορισμού τη δημιουργία γι αυτό προσέξτε να βρείτε έναν πρόεδρο να μην είναι ο Δρ Τζέκυλ και  Μίστερ Χάιντν. Ή τουλάχιστον να είναι ένα από τα δύο.

Λυτρωμένοι από το φως της πραγματικότητας θα βρείτε το δρόμο και τη λύση που πιθανώς να έρθει στο πρόσωπο ενός προέδρου που θα επουλώσει τις πληγές που άνοιξε ο προηγούμενος. Τότε η πόρτα προς το δρόμο για «Δημοκρατία, ξανά!» θα ανοίξει και θα μείνει ανοικτή