Βασικές αλήθειες για τις δημοσκοπήσεις

Γράφει

ο Τάκης Θεοδωρικάκος

1. Στην κοινή γνώμη έχει κυριαρχήσει το πολύ λαθεμένο στερεότυπο ότι οι μετρήσεις κοινής γνώμης αποτελούν πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος. Ακόμη και πολιτικοί αρχηγοί αναφέρονται σε «διάψευση δημοσκοπικών προγνώσεων». 

Αγνοούν προφανώς ότι οι κανόνες δεοντολογίας για τις πολιτικές έρευνες που έχουν ισχύ νόμου στην Ελλάδα, δεν επιτρέπουν να θεωρείται η πρόθεση ψήφου ως πρόβλεψη αποτελέσματος. Τότε τι διαψεύστηκε; Τί έπεσε έξω;
Δυστυχώς στη χώρα της υπερβολής και

του επιφανειακού, αυτά είναι λεπτομέρειες για ελάχιστους ψαγμένους.

2. ‘Ήταν πραγματικότητα η εικόνα ισοδυναμίας των δύο κομμάτων στην προεκλογική περίοδο; 

Ναι ήταν για τρεις βδομάδες και μάλιστα στην αφετηρία τα πράγματα ήταν ελαφρώς καλύτερα για τη Νέα Δημοκρατία. 

Ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ στα τέλη Αυγούστου ήταν σε μεγάλη αποσυσπείρωση, τραυματισμένος πολιτικά και ψυχολογικά αμήχανος για την πορεία του. 

Τρίτο μνημόνιο από την κυβέρνηση της Aριστεράς που είχε υποσχεθεί την κατάργηση του. 

Ναι στο μνημόνιο μετά το 62% του Όχι στο δημοψήφισμα. 

Αυτά είχαν οδηγήσει εξ αντανακλάσεως σε μεγαλύτερη συσπείρωση το χώρο της Νέας Δημοκρατίας, χωρίς όμως και η Νέα Δημοκρατία να παρουσιάζει οποιαδήποτε δυναμική, αφού είχε καταδικαστεί απ' τη λαϊκή ψήφο μόλις επτά μήνες πριν και στη συνέχεια είχε βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση.

3. Η απογοήτευση και η κούραση του εκλογικού σώματος κυριαρχούσε. 

Προειδοποιούσαμε ότι υπήρχαν δημοσκοπικές ενδείξεις μεγάλης αποχής. 

Θα κέρδιζε όποιος σε σύγκριση με τον αντίπαλό του θα έκανε καμπάνια πιο κοντινή και πιο ανεκτή από τους αναποφάσιστους που αποτελούσαν τουλάχιστον το 15% του εκλογικού σώματος. 

Οι εκλογές κρίθηκαν οριστικά την τελευταία βδομάδα και κυρίως τις 3-4 τελευταίες μέρες. 
Στην τελευταία μέτρηση της GPO η τάση υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαφής και διαρκώς αυξανόμενη. Σαφής ήταν και η σειρά των κομμάτων από την πρώτη ως την έκτη θέση. 

Η διαβεβαίωση σταθερότητας και σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας που δόθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα στο Debate καθησύχαζε τους πιο συντηρητικούς αναποφάσιστους, η κατηγορηματική του άρνηση για συνεργασία με τη Νέα Δημοκρατία καθησύχαζε το αριστερότερο κοινό του. 

Σε όσους ψήφιζαν πολιτικά το δίλημμα του πρωθυπουργού που θα βγάλει τη χώρα από την κρίση είχε κυριαρχήσει και σε αυτό ο Τσίπρας είχε πλεονέκτημα. 

Και η αθώα, νεανική εικόνα του «προδομένου, ειλικρινούς, ανθρώπινου πολιτικού» προσέλκυσε στο φινάλε τη συναισθηματική ψήφο κυρίως των γυναικών.

4. Παρουσιάστηκαν στη δημοσιότητα σωστά οι μετρήσεις; 

Πολλές φορές όχι. Έβλεπες παντού πηχυαίους τίτλους: «ντέρμπι ανάμεσα στα δύο κόμματα». Προσωπικά, επέμενα συνέχεια ότι αυτό δεν είναι πρόβλεψη για τις εκλογές . 

Σημειώναμε ότι η ισοδυναμία στην πρόθεση ψήφου, ακόμη και αν αφαιρούσαμε τους αναποφάσιστους που προέρχονταν κυρίως από το ΣΥΡΙΖΑ, στατιστικά σήμαινε ότι η διαφορά μπορεί να είναι και έξι μονάδες.

5. Επομένως η κατάχρηση στη δημοσιοποίηση μετρήσεων, η μονόπλευρη προβολή της πρόθεσης ψήφου, η εντυπωσιοθηρική παρουσίασή τους είναι προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στα ΜΜΕ. 

Υπάρχουν προβλήματα στη διενέργεια των μετρήσεων; 

Ασφαλώς και υπάρχουν σε ένα περιβάλλον πολιτικά ρευστό, με αποδυνάμωση των πολιτικών ταυτοτήτων, με την καχυποψία των πολιτών για οτιδήποτε έχει σχέση με την πολιτική και πλέον με τον τεράστιο θόρυβο για τις δημοσκοπήσεις.
Ας σκεφτούμε μόνο ότι στα 10 τελευταία χρόνια, η αποχή από τις εκλογές αυξήθηκε κατά 2 εκατομμύρια πολίτες, οι οποίοι όμως αντιπροσωπεύονται στα δημοσκοπικά δείγματα. 

Ασφαλώς χρειάζεται διαρκή βελτίωση η ερευνητική διαδικασία , αλλά η αναγκαία συζήτηση για τη βελτίωση όλου του status του χώρου των δημοσκοπήσεων, θα πρέπει να γίνει με νηφαλιότητα μακριά από την ακατάσχετη συνωμοσιολογία και τις ολοκληρωτικού χαρακτήρα καταγγελτικές γενικεύσεις, που γεννούν ερωτηματικά για τη σκοπιμότητά τους.

Ο Τάκης Θεοδωρικάκος είναι πρόεδρος της εταιρίας έρευνας, επικοινωνίας, μελετών και συμβουλευτικών υπηρεσιών GPO