Πέντε προτάσεις για διάλογο

Γράφει
η Νάντια Γιαννακοπούλου *

Η χώρα και το ελληνικό πολιτικό σύστημα βρίσκονται σε οριακό σημείο. Σημαντικές εθνικές κατακτήσεις, αμφισβητούνται υπό το βάρος μιας οικονομικής και θεσμικής κρίσης, η οποία ανέτρεψε ψευδαισθήσεις και βεβαιότητες του παρελθόντος.
Ενας διάλογος όλων εκείνων που δεν αρκούνται σε κραυγές και αναθέματα είναι αναγκαίος, προκειμένου να εντοπιστούν οι παθογένειες που μας οδήγησαν ώς εδώ και να συμφωνήσουμε -αν είναι εφικτό- σε κάποιες πολιτικές για την Ελλάδα της επόμενης μέρας. Θέλοντας να συμβάλω σε αυτόν τον διάλογο, καταθέτω για συζήτηση πέντε
 προτάσεις σε διαφορετικούς επιμέρους τομείς:
1. Συνταγματική πρόβλεψη για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Για να σταματήσει η υποθήκευση του μέλλοντος των επόμενων γενεών. Η υποχρέωση θα μπορεί να αίρεται μόνο με αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή, σε περιπτώσεις κοινά διαπιστωμένης έκτακτης ανάγκης. Η διάταξη του Συμφώνου Σταθερότητας για έλλειμμα έως 3% απεδείχθη ότι δεν επαρκεί. Απαιτείται ακόμα μεγαλύτερος αυτοέλεγχος και αυτό μπορεί να διασφαλιστεί με μια μόνιμη συνταγματική πρόβλεψη. Ξέρω ότι πολλοί, ιδίως από τον πολιτικό μου χώρο, θα αναθεματίσουν την πρόταση ως «νεοφιλελεύθερη». Η προοδευτική παράταξη όμως δεν μπορεί να εκχωρεί την αρετή της δημοσιονομικής υπευθυνότητας.
2. Αλλαγές στη Δικαιοσύνη, με στόχο: α) την επιτάχυνση της απονομής της, β) την απλοποίηση της νομοθεσίας, γ) την ενίσχυση της διαφάνειας. Η καθυστέρηση στη Δικαιοσύνη έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς ντε φάκτο αρνησιδικίας, με τεράστιο κοινωνικό, αλλά και οικονομικό κόστος. Εκατοντάδες επενδυτικά σχέδια ή οικονομικές υποθέσεις παραμένουν εκκρεμείς. Επίσης, η πολυνομία και η κακή ποιότητα της νομοθεσίας, που κατ’ εξοχήν χαρακτηρίζουν το «νομικοπολιτικό» μας σύστημα, ενισχύουν τη διαφθορά. Σε πολλές χώρες της Ε.Ε. υπάρχουν καταγεγραμμένες «καλές πρακτικές» σε αυτούς τους τομείς. Το υπουργείο Δικαιοσύνης να τις μελετήσει και να ζητήσει παράλληλα από τους δικαστικούς λειτουργούς, τις νομικές σχολές και τους δικηγορικούς συλλόγους της χώρας να υποβάλουν τις δικές τους προτάσεις, τις οποίες εν συνεχεία θα ενσωματώσει στο δικό μας σύστημα, μέσα από μια διαδικασία που θα διαρκέσει το πολύ ένα χρόνο.
3. Κατάργηση κρατικού μονοπωλίου στην Ανώτατη Εκπαίδευση, με την ίδρυση μη-κερδοσκοπικών πανεπιστημίων. Αυτονόητα άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η αναβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων. Ομως, η παράλληλη λειτουργία μη-κρατικών, μη-κερδοσκοπικών ιδρυμάτων θα έδινε συνολική ώθηση στην Ανώτατη Εκπαίδευση, θα προσείλκυε στη χώρα μας κεφάλαια, φοιτητές από το εξωτερικό και πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό, που σήμερα σε μεγάλο βαθμό αναγκάζονται να φύγουν έξω. Παρά τη συνταγματική απαγόρευση, έγκυροι νομικοί διαβεβαιώνουν ότι μη-κερδοσκοπικά ιδρύματα μπορούν να ιδρυθούν από τώρα. Εννοείται πως, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα πρέπει να ξαναδούμε και το σχετικό άρθρο του Συντάγματος. Οσοι σπεύσουν να θεωρήσουν και αυτή την πρόταση «μη-σοσιαλιστική», καλό θα είναι να σκεφθούν τι είναι εκείνο που οδήγησε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες (και αυτές με σοσιαλιστική πολιτική παράδοση) να έχουν ιδιωτικά ΑΕΙ. Και εν συνεχεία να αναλογιστούν ποιοι τελικά πλήττονται περισσότερο από το σημερινό καθεστώς: οι πλούσιοι που μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους στα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού ή οι οικονομικά ασθενέστεροι, οι οποίοι ελλείψει τέτοιας δυνατότητας γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από αμφίβολης ποιότητας κερδοσκοπικά εγχώρια κολέγια ή ξένα πανεπιστήμια;
4. Εξυπνη ανάπτυξη. Η Ελλάδα πρέπει να γίνει χώρα που παράγει και αξιοποιεί τα πλεονεκτήματά της. Τομείς όπως οι ΑΠΕ, οι παραθεριστικές κατοικίες, ο τουρισμός και η κρουαζιέρα, αποτελούν για μας ζωτικό χώρο οικονομικής ανάπτυξης. Αυτά απαιτούν γρήγορες διαδικασίες έγκρισης επενδυτικών σχεδίων, συστηματικές δράσεις ενημέρωσης των ευκαιριών χρηματοδότησης ή επιμόρφωσης που υπάρχουν και μεγαλύτερη συνεργασία με τους οργανισμούς προώθησης ελληνικών προϊόντων.
5. Πολιτικές στήριξης της ελληνικής οικογένειας. Είναι αναγκαίο, όχι μόνο για μπορέσουν οι ελληνικές οικογένειες να αντέξουν τα αυξημένα, λόγω της κρίσης και των οικονομικών μέτρων, βάρη, αλλά και για να αποκατασταθεί η έννοια της εμπιστοσύνης απέναντι στο κοινωνικό κράτος, απέναντι στην ίδια την ελληνική πολιτεία. Η επέκταση και η εξίσωση της άδειας τοκετού - λοχείας και της άδειας ανατροφής τέκνου στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, η περαιτέρω ενίσχυση των ολοήμερων σχολείων και νηπιαγωγείων, η υποστήριξη των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, θα πρέπει να είναι κυβερνητικές προτεραιότητες, ακόμα και σε περίοδο κρίσης.
Ορισμένες από αυτές τις προτάσεις θα μπορούσαν να αποτελούν αντικείμενο του δημοψηφίσματος το οποίο έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός. Κάποιες άλλες μπορούν να προωθηθούν με νομοθετικές πράξεις. Ενώ ορισμένες σχετίζονται με αλλαγή νοοτροπίας. Αυτό εξάλλου είναι το μεγάλο στοίχημα για όλους μας. Να πάψουμε να δίνουμε μάχες οπισθοφυλακής, υπερασπιζόμενοι τα στερεότυπα που οδήγησαν τη χώρα στη σημερινή κατάσταση και να απελευθερώσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων.
* Η Νάντια Ι. Γιαννακοπούλου είναι βουλευτής ΠΑΣΟΚ, Ν. Μεσσηνίας.