Γράφει
η Εύα Τσαροπούλου
Βαρύς αχός ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν! Ο ένας μετά
τον άλλον, οι Έλληνες καλλιτέχνες σπεύδουν, το τελευταίο διάστημα, να κάνουν
δηλώσεις επί της πολιτικής κατάστασης της χώρας, εκφράζοντας την απορία τους,
τη δυσαρέσκειά τους ή την υποστήριξή τους στην πολιτική της ηγεσία. Από τους
πολύ καθιερωμένους, τα «μεγάλα ονόματα» να πούμε, μέχρι τους λιγότερο
προβεβλημένους (για να φανώ ευγενική), όλοι -προφανώς ακολουθώντας κάποια
πρωτοφανίστικη μόδα ή έχοντας πέσει σε
τρομερή αναδουλειά- περιφέρουν τις πολιτικές
τους αγωνίες από περιοδικά σε κανάλια κι από εφημερίδες σε ραδιόφωνα και blogs.
Το δικαιούνται; Φυσικά
το δικαιούνται· είναι πολίτες αυτής της χώρας, όσο ακριβώς κι ο καθένας από μας
τους υποδέλοιπους, που περιφέρουμε την παρόλα μας γυρωτρίγυρα. Δεν έχουμε
ακριβώς την ίδια επιρροή όλοι στον κόσμο που μας ακούει, βέβαια, αλλά αυτό
είναι ελάττωμα του συστήματος, στο οποίο οφείλονται πολλά δεινά της πολιτικής
ζωής της χώρας μας, ούτως ή άλλως.
Έχω την αίσθηση πως ιστορικά, οι
περισσότεροι, για να μην πω σχεδόν όλοι, οι καλλιτέχνες ανήκουν στον πολιτικό
χώρο της κεντροαριστεράς. Με φανατικές εξαιρέσεις φυσικά, αλλά είναι πολύ
λίγες, σε σχέση με το σύνολο του καλλιτεχνικού κόσμου.
Υπάρχει καλή εξήγηση γι' αυτό:
Στην πορεία της, οφείλουμε να
παραδεχτούμε, η Τέχνη δεν τα βρήκε πάντα εύκολα μπροστά της. Λοιδορήθηκε,
κυνηγήθηκε, τιμωρήθηκε, στην καλύτερη περίπτωση, απλώς δεν έγινε κατανοητή. Οι
άνθρωποι που την υπηρέτησαν και την υπηρετούν εκπαιδεύτηκαν να αντιδρούν στο
«παράλογο» και στους διασυρμούς που υπέστησαν την κάθε εποχή. Δεν μπορούμε να
παραγνωρίσουμε ότι πολλοί καλλιτέχνες υπήρξαν αληθινοί στρατιώτες και συνέβαλαν
τα μέγιστα, μέσα απ’ το δικό τους μετερίζι, στην αλλαγή της νοοτροπίας μιας
ολόκληρης εποχής. Έζησαν σε εποχές που ήταν πραγματικά ανελεύθερες κι έδωσαν
μεγάλο και καλό αγώνα αυτό να αλλάξει.
Επόμενο ήταν όλη αυτή η αντίδραση σε
κάθε τι τυραννικό να ταυτιστεί με αυτό που επίσης ήταν «εξόριστο» απ’ την
πολιτική εξουσία -κι εξαιρετικά βασανισμένο επίσης- που τότε εκπροσωπούσε η
Αριστερά.
Στη συνέχεια, οι εποχές άλλαξαν και
πολλοί εκπρόσωποι της Τέχνης έζησαν σπουδαίες και μεγάλες στιγμές ευμάρειας,
χέρι - χέρι με το νεο-ανερχόμενο σοσιαλιστικό κίνημα. Αξέχαστη παραμένει η
μορφή του Ανδρέα Παπανδρέου να χορεύει ζεϊμπέκικο, με τη Ρίτα Σακελλαρίου να
τραγουδάει. Αλήστου μνήμης τα γλέντια του Ευάγγελου Γιαννόπουλου, του Άκη
Τσοχατζόπουλου και τόσων άλλων στα μπουζουξίδικα της εποχής και άπειρες οι
«επιχορηγήσεις» που μοιράζονταν αφειδώς μεν, στους ίδιους και τους ίδιους δε,
στο όνομα της προώθησης του πολιτισμού μας. Συμβολική η μορφή της Μελίνας, αλλά
πόσοι και πόσοι κρύφτηκαν πίσω απ’ το όνομά της, χωρίς εκείνη να το ξέρει!
Κάποτε όμως σώθηκαν τα λεφτά των άλλων
κι έτσι, πάει, μας τελείωσε κι ο Σοσιαλισμός....
Όταν οι εποχές ξανάλλαξαν κι άρχισαν τα
πολιτικά «φύγε συ, έλα συ» και τα μνημόνια υπογράφονταν σαν αυτόγραφα σε
εξαιρετικά πετυχημένη παράσταση, τότε ο καλλιτεχνικός κόσμος -ανάλογα με ποιος
τον ευνοούσε κάθε φορά- άρχισε να γέρνει. Πότε εδώ, πότε εκεί. «Τη βάρκα
λέν' Θανάση, τη σκούνα Παντελή».
Η Τέχνη κι ο Πολιτισμός γνώρισε
μεγάλους εξευτελισμούς απ’ τη μικρότητα των εκπροσώπων της, αλλά και ποιον να
κατηγορήσεις; Όταν η φτώχεια σου χτυπάει πόρτα, θα κάνεις πολλές υποχωρήσεις
και η ποιότητα είναι απ’ τις πιο εύκολες, ίσως πρώτη στον κατάλογο των
εκπτώσεων. Εξάλλου, το έχουν
παραδεχτεί· η Τέχνη για την Τέχνη είναι προνόμιο μονάχα των χορτασμένων...
Έτσι, παράλληλα με τις εκπτώσεις που
χρειάστηκε να κάνει ή εξαιτίας αυτών -είμαι εθισμένη στο να αναζητώ
δικαιολογίες για όλους- η Τέχνη ξαναμπήκε στον αγώνα να αλλάξει τα πράγματα,
γιατί με όλους τους άλλους δάγκωσε κι αυτή την παραμύθα για την ελπίδα που
έρχεται.
Για να τα λέω σωστά, αυτή όφειλε
να τη δαγκώσει την παραμύθα, διότι απ’ τη φύση της έχει την προδιάθεση για κάτι
τέτοιο. Το γιατί το λέει πολύ ωραία ο Πικάσο: «Η Τέχνη ξεπλένει απ’ την ψυχή τη σκόνη της
καθημερινότητας»!
Οι καλλιτέχνες προσπαθούν να
δημιουργήσουν με την τέχνη τους έναν κόσμο ιδεατό, αντάξιο αυτού που τους
επιβάλλει η ευαισθησία της ψυχής τους. Αρνούνται να δουν αυτό που υπάρχει
μπροστά τους. Είναι γεννημένοι να αντιλαμβάνονται την αλήθεια μισή· μόνο το
καλό μισό. Γιατί η Τέχνη είναι φυγή απ’ τα καθημερινά, τα μικρά και τα ασήμαντα
και την έχουν επιλέξει ακριβώς γι’ αυτό!
Την εποχή του Πικάσο βέβαια, ήταν
μάλλον πιο απλό απ’ ότι σήμερα, ίσως διότι στις μέρες μας υπάρχουν πολλά
περισσότερα πράγματα να κρύβουν την αλήθεια της καθημερινότητας απ’ την απλή
σκόνη! Και δεν είμαι απ' αυτούς που πιστεύουν και στους ψεκασμούς...
Πάντως, με τούτα και με εκείνα, η
πολιτική κατάσταση ξανάλλαξε και οι εκπρόσωποι της Τέχνης συμμετείχαν πολύ
ενεργά σε αυτό.
Φτάσαμε λοιπόν στο σήμερα! Σήμερα,
όπου επιτρέψαμε στον εαυτό μας να κάνει λάθη κι αυτό το βαφτίσαμε
δημιουργικότητα, αλλά χάσαμε το μπούσουλα σχετικώς με το ποια απ’ αυτά τα λάθη
να κρατήσουμε κι από ποια να παραδειγματιστούμε για το μέλλον!
Οι εκπρόσωποι της Τέχνης προσπαθούν
ακόμα και σήμερα να επιβάλουν στον κόσμο τις αυταπάτες τους, υπερασπιζόμενοι
τις αρχές μιας Αριστεράς που όμως, καμία σχέση δεν έχει με εκείνη που ιστορικώς
συμβάδιζε με την Τέχνη και τους αγώνες της. Μιας
Αριστεράς που πια δεν υπάρχει.
Δεν λένε ψέματα, απλώς το υπερβολικά
πολύπλοκο είναι αντίθετο με την Τέχνη, που βλέπει τα πράγματα πολύ απλοϊκά. Και
τώρα απλώς δεν μπορούν να δουν αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα στο
σύνολό του. Το βλέπουνε μισό. Σαν να μην έχει αρχή, το πιάνουν απ’ το σημείο
που μπορούν να το συλλάβουν και δεν το πάνε και πολύ μακριά. Το πριν και το
μετά απ’ αυτό κομμάτι πνίγονται σε μία ανεξήγητη ιδεολογική θολούρα.
Υπάρχει πάντα βέβαια και η «άλλη»
πλευρά του νομίσματος κι αυτή, εμένα τουλάχιστον, μου μοιάζει χειρότερη:
Δεν με τρομάζουν τόσο αυτοί που
βγαίνουν και μιλάνε στον κόσμο και τον επηρεάζουν με τον τρόπο τους, λέγοντας
ό,τι του φανεί του Λωλωστεφανή, μέσα απ’ το δικό τους, θολό πρίσμα. Ο κόσμος
έμαθε να κρατάει τα μισά απ' αυτά που ακούει, ούτως ή άλλως.
Αν θέλεις, τους προτιμώ αυτούς κιόλας,
διότι υπάρχουν και οι άλλοι! Αυτοί που λαμβάνουν μέρος στην πολιτική -κι
υπάρχουν πλείστα όσα παραδείγματα- και αφήνουν ιστορικές παρακαταθήκες τέτοιες,
που αμαυρώνουν για πάντα και την Τέχνη και την Πολιτική.
Θα μου πεις, γιατί οι πολιτικοί που
κάνουν πολιτική είναι καλύτεροι; Τι να σου πω, εγώ απλός άνθρωπος είμαι και τα
γράφω κατά πώς τα νιώθω.
Το σίγουρο είναι πως όλοι δεν κάνουν
για όλα!
Δικαιούνται να λαμβάνουν μέρος στα
κοινά; Δικαιούνται. Να κατεβαίνουν υποψήφιοι και να εκλέγονται; Δικαιούνται! Σε
δημοκρατία ζούμε ακόμα…
Το ότι δικαιούνται όμως, δεν σημαίνει
κιόλας ότι μπορούν…
Κι όχι μόνο αυτοί...κι άλλοι. Αλλουνού
παπά βαγγέλιο ετούτο, τώρα μιλάμε για δεσποτάδες!
Λένε πως η Τέχνη είναι το πιο ωραίο
απ’ όλα τα ψέματα. Εγώ πάλι πιστεύω πως είναι ένα μονοπάτι που μπορεί να μας
οδηγήσει στο να βρούμε τον βαθύτερο εαυτό μας. Αν είμαστε αρκετά τυχεροί και
φέγγει, διότι παραφυλάει πάντα ο κίνδυνος, σ’ αυτό το ίδιο μονοπάτι, να τον
χάσουμε για πάντα… Αυτοκαταστρεφόμενοι ή συμπαρασύροντας κι άλλους στο διάβα
μας…
«Φίλοι κι αδέλφια»... Από «Το μεγάλο μας τσίρκο», με τη φωνή του Νίκου
Ξυλούρη. Τότε που οι αγώνες είχαν άλλο χρώμα, άλλο νόημα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου