Μεταρρυθμιστές, τώρα!

Γράφει
ο Αρίστος Δοξιάδης

«Μα καλά, έγραψες τρία κείμενα για μεταρρυθμίσεις, δέκα μέρες πριν τις εκλογές; Ποιός ενδιαφέρεται για μεταρρυθμίσεις τώρα;
Αυτό νομίζεις ότι παίζει την Κυριακή;
Εδώ δεν ξέρουμε αν θα έχουμε κυβέρνηση, αν θα φαλιρίσουν τράπεζες, αν θα υπάρχουν φάρμακα, αν θα μείνουμε στο ευρώ, αν θα καεί η Αθήνα, και εσύ γράφεις για το ταμείο των δημοσιογράφων;
Κανένας δεν ψηφίζει πρόγραμμα σε αυτές τις εκλογές»  είπε μια φίλη.
Έχει, σχεδόν, δίκιο. Οι περισσότεροι δεν ψηφίζουν πρόγραμμα. Ίσως ούτε καν
 κυβέρνηση.
Πρώτη φορά θα ψηφίσουν για άλλους λόγους – οργή, απόρριψη, μεταφυσική ελπίδα, και άλλα. 
Κι όμως, οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν καίρια σημασία, ήδη από τις 7 Μαΐου.
Αν βγει μια σχετικά σταθερή συγκυβέρνηση, θα πρέπει να ξεκινήσει γρήγορα και αποφασιστικά κάποιες μεταρρυθμίσεις.
Τις χρειαζόμαστε, με ή χωρίς τρόικα, γιατί χωρίς αυτές η οικονομία δεν θα ορθοποδήσει. 
Αλλά και πρέπει να τις προχωρήσουμε γρήγορα, γιατί μόνο έτσι διατηρούμε την αξιοπιστία μας με τους εταίρους για να συνεχίσουν να καλύπτουν τα ελλείμματά μας.
Αλλιώς, άτακτη χρεωκοπία, με όλους τους κινδύνους.
Αν δεν βγει κυβέρνηση, θα ξαναμπούμε σε φάση εκλογών (και όχι εκτροπών, ελπίζω).
Η μόνη ελπίδα τότε για τη δημοκρατία και την ανόρθωση θα είναι να αφήσουν οι πολίτες στην άκρη την οργή, και να ψηφίσουν θετικά: δηλαδή, να απαντήσουν στο ερώτημα, τι θέλουμε να κάνει η (τότε) επόμενη κυβέρνηση.
Οπότε, οι μεταρρυθμίσεις και οι μεταρρυθμιστές θα πρέπει να είναι στο κέντρο του διαλόγου.
Δεν πρέπει να έχουν εξαφανιστεί μέσα στο κύμα του θυμού.
Οι πιο συνεπείς μεταρρυθμιστικές φωνές αυτή την εποχή βρίσκονται στη Δράση.
Θα τους ψηφίσω όχι τόσο για το πρόγραμμα, αλλά για τη νοοτροπία που φέρνουν στην πολιτική: το πρακτικό πνεύμα, την προσήλωση στο αποτέλεσμα, την εντιμότητα. Μαζί με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό, τις φιλελεύθερες αξίες, και τις προτάσεις για το κοινωνικό κράτος, που ευτυχώς τις βρίσκουμε και σε άλλους σχηματισμούς (δυστυχώς όχι σε πολλούς).
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα του κάθε κόμματος έχει μικρότερη σημασία σε αυτές τις εκλογές, γιατί οι νόμοι θα προκύπτουν από συγκερασμούς και συμβιβασμούς.
Σημασία έχουν οι κατευθύνσεις, και η επιμονή στην εφαρμογή.

Η Βασική Εθνική Σύνταξη, π.χ., όπως κάθε μεγάλη τομή, έχει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια, και χρειάζεται πολλή διασάφηση ακόμα. Αλλά και αν δεν μπορέσει να εφαρμοστεί όπως την προτείνει η Δράση, θα έχει βάλει στο επίκεντρο της πολιτικής την τεράστια αδικία στις κοινωνικές δαπάνες που έχτισε το πελατειακό κράτος, και θα έχει δείξει ότι υπάρχουν τρόποι να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι επιχειρήσεις, χωρίς να πέσει ο καθαρός μισθός των εργαζόμενων.
Επίσης, οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις είναι ορφανές, και θα σβήσουν αν δεν βρουν ισχυρούς συμμάχους μέσα στη Βουλή και στην κυβέρνηση: και αυτό είναι βασικά ζήτημα νοοτροπίας, όχι προγραμματικών θέσεων.
Την δε γραφειοκρατία, που σκοτώνει τις δουλειές, μπορούν να την καταργήσουν μόναχα όσοι την έχουν ζήσει στο πετσί τους, και καταλαβαίνουν τα τερτίπια της.
Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, και οι επαγγελματίες που συντάχτηκαν στη Δράση ξέρουν την Ελλάδα που δεν την μαθαίνεις ούτε στα κανάλια, ούτε στα κομματικά γραφεία, ούτε στα βιβλία.
Το ίδιο και οι γενναίοι πανεπιστημιακοί που παλεύουν να αλλάξουν το πανεπιστήμιο.
Έχω απογοητευτεί, όχι μόνο από τους φαύλους πολιτικούς, με τις απάτες και τα ρουσφέτια, αλλά και από τους καλοπροαίρετους δημοσιολόγους που μιλάν με γενικότητες για την ευρωπαϊκή κρίση, για μεγάλες παρατάξεις, για ιδεολογικά πρόσημα, για μια «άλλη ανάπτυξη», «άλλη πολιτική», «άλλη Ελλάδα».

Την Ελλάδα δεν τη ξέρεις αν δεν έχεις αντιμετωπίσει τον εφοριακό, το ΙΚΑ, τον διευθυντή της πολεοδομίας, τον εκτελωνιστή, τον ωχαδερφισμό και τον εκβιασμό κάθε είδους.
Αν δεν έχεις παζαρέψει τον μεταφορέα τις μέρες της απεργίας για να μη σαπίσουν τα νωπά, αν δεν έχεις ξενυχτήσει για να γυρίσεις τις επιταγές γιατί σού έκοψε η τράπεζα τα όρια ξαφνικά.
Αν δεν έχουν ασπρίσει οι τρίχες σου κάθε μήνα για να τα βγάλεις πέρα με όλα αυτά, και να μη χάσεις τη δουλειά σου, ή να μην αναγκαστείς να πετάξεις κόσμο στον δρόμο.
Δεν την ξέρεις αν δεν έχεις σταθεί όρθια μέσα στο πανεπιστήμιο για να υπερασπιστείς τους κανόνες της δημοκρατίας και δεν έχεις εισπράξει απειλές και γροθιές από τους μαύρους και κόκκινους τραμπούκους.
Όχι, δεν φτάνει που κάποτε διάβασες Ενγκελς και Νεφελούδη και Γκίντενς και μετά έφυγες να κάνεις καριέρα στις Βρυξέλλες και στο Λονδίνο.
Οχι, δε φτάνει να περπατάς στο Μεταξουργείο και να φωτογραφίζεις τους μετανάστες, ούτε να γράφεις συγκινητικά κείμενα για τους άστεγους.
Πρέπει να έχεις ζήσει από μέσα τους μηχανισμούς που δημιουργούν τον παράνομο πλούτο, και πώς κλείνουν οι επιχειρήσεις και χάνουν οι άνθρωποι τα σπίτια τους.
Δεν θα σου τα διδάξει ο Τσόμσκι αυτά, ούτε καν το facebook.
Ναι, μπορεί να είναι «μονοπολιτισμική» η Δράση (όπως μου είπε μια ανθρωπολόγος), αλλά είναι αυτός ο πολιτισμός που λείπει από τη Βουλή.
Ισως να συσπειρώνει λίγους, αλλά είναι εκείνοι που επιμένουν σε βασικά προτάγματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών: Να υπάρχει κοινωνικό κράτος, αλλά να φροντίζει πρώτα τον άνεργο και τη γριά αγρότισσα, και μετά την δικηγόρο ετών 55.
Να είναι δημόσιο το δημόσιο, και να υπόκειται σε δημοκρατικό έλεγχο: όχι φέουδο του κάθε βουλευτή, του κάθε τμηματάρχη, του κάθε εργατοπατέρα.
Να βρουν δουλειά οι άνεργοι, σε ζωντανές επιχειρήσεις, όχι να τους καταδικάσουμε σε δεκαετίες επιδομάτων και αποκλεισμού.
Κι άλλοι τα λένε αυτά, με μισή καρδιά όμως.
Γιατί και η δικηγόρος ετών 55 έχει οικονομική δυσχέρεια (και είναι και δική μας), γιατί τα φέουδα του δημοσίου είναι προπύργια αγώνων, γιατί οι ζωντανές επιχειρήσεις είναι του καπιταλισμού.
Με αυτά και με αυτά, δεν επιμένουν στις μεταρρυθμίσεις, κρατάνε καθυστέρηση, και η μπάλα στην εξέδρα.
Για εσάς μιλάω, φίλοι της ΔΗΜΑΡ, και για τις άλλες μειοψηφίες στα κόμματα σας, εκσυγχρονιστές στη ΝΔ, σοσιαλδημοκράτες στο ΠΑΣΟΚ, και σεις οι ελάχιστοι ρεαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ που νοιάζεστε για την πραγματική οικονομία.
Με  μισή καρδιά δεν γίνονται αλλαγές σε αυτό το κράτος τερατούργημα που χτίσαμε όλοι μαζί. Θέλει καθαρό μυαλό, επιμονή και πρακτική γνώση.
Αυτά τα έχει περισσότερο από τα άλλα κόμματα η Δράση – όχι μόνο ο Στέφανος Μάνος, αλλά πολλά στελέχη της και υποστηρικτές.
Θέλει βέβαια και πειθώ: εκεί υστερεί η Δράση για τον πολύ κόσμο.
Δεν έχει στελέχη που φάγανε τα νιάτα τους στην πολιτική επικοινωνία.
Αλλά η Δράση, όπως κάθε μικρό κόμμα, δεν θα κυβερνήσει αύριο.
Θα καταθέτει προτάσεις, θα ξεσκεπάζει ολιγωρίες και λαθροχειρίες, και θα υποστηρίζει ό,τι θεωρεί καλό.
Θα ψηφίζει στα δύσκολα.
Θα δείχνει τον δρόμο και κάποιες πρακτικές λύσεις.
Θα αντιμάχεται βολέματα, αναβολές, μισόλογα, για να προχωράν αυτά που ψηφίζει η Βουλή και δεν πράττει η κυβέρνηση.
Αν κάποιος της Δράσης αναλάβει υπουργείο, θα είναι έντιμος και επίμονος και πρακτικός.
Αυτά τουλάχιστο πιστεύω, με βάση την πορεία των ανθρώπων που την συγκροτούν, και μακάρι να μη διαψευστώ.

Ξέρω πολλούς που σκεφτόμαστε παρόμοια, αλλά που λένε να ψηφίσουν αλλιώς.
Υπάρχει η λογική να ψηφίσεις ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ, γιατί η χώρα πρέπει να κυβερνηθεί, και να μείνει στην ευρωζώνη.
Ναι, πρέπει να κυβερνηθεί, αλλά με τις πλειοψηφίες που θα υπάρχουν μέσα στα δύο κόμματα, δύσκολα θα κάνουν αυτά που χρειάζεται για να μείνουμε στην ευρωζώνη.
Ούτε ισχύει η χαμένη ψήφος, όπως καλά εξηγεί ο Κων. Ζούλας.
Και θα είναι μεγάλο πλεονέκτημα να υπάρχει ένα τρίτο, σοβαρό, κόμμα στη συγκυβέρνηση, όπως γράφουν ο Νίκος Αλιβιζάτος και ο Στάθης Καλύβας.
Αν παρόλα αυτά ψηφίσετε ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ, δώστε μεγάλη σημασία στα πρόσωπα.
Τους δυό-τρεις γνωστούς υπερασπιστές των μεταρρυθμίσεων στο καθένα και μερικούς νεότερους αν ξέρετε το βιογραφικό τους. Οχι σελέμπριτις, και όχι τους υπουργούς που κανάκεψαν τις συντεχνίες.
(Ακούω, αναγνώστη, που μουρμουρίζεις, «ποιός νομίζει ότι είναι ο Δοξιάδης που μας κάνει και υποδείξεις;» Ε, αφού έγραψα τέσσερα κείμενα για να φτάσω εδώ, θα συνεχίσω, και πέστε να με φάτε).

Για Καμμένο, ΛΑΟΣ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ δεν σχολιάζω. 
Το σκεπτικό τους είναι τόσο μακριά που δεν θα είχε νόημα συζήτηση για την ψήφο.
Ίσως όμως, μετά τις εκλογές, μπορεί να γίνει διάλογος και με αυτούς για εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που δεν «έχουν πρόσημο».
Δεν μπορεί να υπάρξει μια ευρεία πολιτική συμφωνία για τα συστήματα πληροφορικής και δημοκρατικού ελέγχου στο δημόσιο, ή για τη Βασική Εθνική Σύνταξη;

Στη ΔΗΜΑΡ υπάρχουν άνθρωποι που εκτιμώ πολύ.
Φοβάμαι όμως ότι θα είναι ο ορισμός της χαμένης ψήφου: ψηφίζεις σήμερα, και μετά ψάχνεις να βρεις τι ψήφισες. Σταυρώνεις Ματσαγγάνη και εκλέγεις Γιομπαζολιά. Όχι έναν χειρότερο Ματσαγγάνη, αλλά κάποιον διαμετρικά αντίθετο. Και για αρχηγό θα έχεις εκλέξει έναν ήρωα του Ρασούλη, πότε Βούδας, πότε Κούδας, πότε Ιησούς και Ιούδας. (Καλά βρε Φώτη, να το καταλάβω για τη δανειακή σύμβαση, και για την κυβέρνηση Παπαδήμου. Αλλά για τα πανεπιστήμια, γιατί βρε Φώτη; Εκεί που η ΔΗΜΑΡ έχει και ισχύ, και ευθύνη, και στελέχη παλικάρια που πρωτοστάτησαν στον αγώνα για αλλαγές; Τόσο ευθυνόφοβος πια;)
Αν όμως πρέπει σώνει και καλά να ψηφίσετε ΔΗΜΑΡ, με κίνδυνο να βγάλετε τον Βασίλη Οικονόμου, υπάρχουν κάποιοι λίγοι, που είναι πράγματι η «αριστερά της ευθύνης»: Ματσαγγάνης, Καλλιπολίτης, Διόγος στην Α’ Αθήνας, Τριανταφυλλίδης, Κουτσομητέλης στη Θεσσαλονίκη, Λιοναράκη στη Β’ Αθήνας.

Μένουν η Δημοκρατική Συμμαχία και η Δημιουργία Ξανά.
Έχουν τολμηρές και σωστές θέσεις για την οικονομία και το κράτος, παρόμοιες με της Δράσης.
Αν δεν υπήρχε η Δράση, μπορεί να ψήφιζα ένα από τα δύο.
Προτιμούσα να είχαν κατέβει οι τρείς μαζί στις εκλογές, και ελπίζω να συνεργαστούν αργότερα.
Διαλέγω από τους τρεις τη Δράση, πιο πολύ γιατί εμπιστεύομαι τα πρόσωπα και τη νοοτροπία του κόμματος.
Η ΔΗΣΥ δεν ψήφισε το Μεσοπρόθεσμο, σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη στιγμή για τη χώρα, επειδή οι παλαιοκομματικοί απείλησαν την Ντόρα με ανταρσία.
Το ψηφοδέλτιο έχει αρκετούς τέτοιους, και φοβάμαι την επιρροή τους.
Στους φίλους που θα ψηφίσουν ΔΗΣΥ λέω, προσοχή στους σταυρούς.
Όχι πολιτευτές καριέρας.
Αν είσαστε στην Α’ Αθήνας, προτείνω τον Γρηγόρη Φαρμάκη, που ξέρει από επιχειρήσεις και τεχνολογία.
Για τη Δράση - ΦιΣ δεν γράφω ονόματα.
Δεν υπάρχει περίπτωση να βγάλετε παλαιοκομματικούς.
Ούτε όμως ποδοσφαιριστές και τηλεπαρουσιάστριες.
Είναι τόσο άσχετοι και ερασιτέχνες στο κομματικό επιτελείο, που ξέχασαν να βάλουν τέτοιους στα ψηφοδέλτια.
Παρόλα αυτά, εγώ θα τους ψηφίσω.

Καλό βόλι.

*O Αρίστος Δοξιάδης είναι οικονομολόγος.