Τι χρειάζεται τώρα η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τη κρίση

Γράφει

ο Πρωτεσίλαος Σταύρου *

Τους τελευταίους μήνες όλοι γίναμε μάρτυρες μίας άγονης αντιπαράθεσης μεταξύ των πολιτικών παραγόντων του τόπου, στην οποία κάθε κόμμα προσπαθούσε να πείσει τους πολίτες για την ορθότητα των προγραμματικών του θέσεων. Αν εξαιρέσουμε κάποια πραγματικά χρήσιμα και θετικά στοιχεία, οι περισσότερες ρητορείες ήταν είτε ελαφρά εκτός πραγματικότητας, είτε αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι κεκαλυμμένων καιροσκοπικών προσπαθειών.
Ανεξαρτήτως πολιτικών προτιμήσεων και επιλογών, η ουσία των τελευταίων δύο ετών, από την ημέρα που αφετέρου.

Ο λόγος είναι πολύ σαφής και συγκεκριμένος: όλοι οι πολιτικοί παράγοντες έπεσαν στη παγίδα της κατανόησης της κρίσης ως αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, οι λύσεις του οποίου θα ήταν ουσιαστικά ενδογενείς.

 η Ελλάδα έχασε πρόσβαση στις αγορές ομολόγων και εντεύθεν, είναι πως κανένα κόμμα από αυτά που τουλάχιστον τυγχάνουν ευρείας αποδοχής, δεν μπόρεσε να προτάξει ένα συγκεκριμένο, λεπτομερές και ρεαλιστικό πρόγραμμα ελέγχου της κατάστασης αφενός και εξόδου από την οικονομική στενωπό

Συνέπεια αυτής της εν πολλοίς λανθασμένης διάγνωσης, η οποία αγνοεί τις διαρθρωτικές παθογένειες του ίδιου του κοινού νομίσματος αλλά και την αναποτελεσματική και δυσκίνητη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη λήψη αποφάσεων και στη χάραξη μακροπρόθεσμων πλάνων· ήταν να μη δημιουργηθούν συμμαχίες στην Ε.Ε., τόσο με τις χώρες της περιφέρειας που βρίσκονται σε παρόμοια οικονομική κατάσταση με την Ελλάδα, όσο και με πολιτικές δυνάμεις στις ισχυρές χώρες της Ε.Ε., με στόχο την ανατροπή της συντηρητικής λογικής λιτότητας που επέβαλε η Γερμανική κυβέρνηση και οι σύμμαχοι της.

Αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να παραμένει ουσιαστικά σε σιωπηρή πολιτική καραντίνα, να αποδέχεται το ρόλο του ασώτου υιού και να εκτελεί (θεωρητικά τουλάχιστον) κάθε οδηγία της τρόικας χωρίς να διαθέτει καμία διαπραγματευτική ικανότητα.

Αν η πολιτική ηγεσία είχε αντιληφθεί πως η κρίση αφορά ολόκληρη την ευρωζώνη και πως δεν λύνεται μόνο με οριζόντιες περικοπές, τότε θα μπορούσε εξ αρχής να απαιτήσει διαφορετική μεταχείριση μέσα στα πλαίσια μία συντεταγμένης προσπάθειας αναδόμησης του κοινού νομίσματος.

Αντ’ αυτού η τότε κυβέρνηση δέχτηκε να παίξει το ρόλο που ήθελε η τρόικα, ήτοι να αποδεχτεί τη λογική της τιμωρίας και του παραδειγματισμού, όχι για να λυθούν οι ενδογενείς ή εξωγενείς παθογένειες του οικονομικού μας μοντέλου, αλλά για να επιβληθούν πολιτικές που δεν συνάδουν με τα συμφέροντα της Ελλάδας και της υπόλοιπης Ε.Ε. αλλά ιδίως της περιφέρειας του ευρώ (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία).

Η ουσία είναι πως χωρίς συμμαχίες η σχετικά μικρή και ουσιαστικά χρεοκοπημένη Ελλάδα δεν μπόρεσε και ούτε μπορεί να διαπραγματευτεί με ίσους όρους και ως αποτέλεσμα διολίσθησε και συνεχίζει να διολισθαίνει σε αναποτελεσματικές πρακτικές.

Το παρελθόν σίγουρα δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, μπορούμε όμως να αντλήσουμε πολλά χρήσιμα διδάγματα από τις όποιες λανθασμένες επιλογές.

Η νέα κυβέρνηση πρέπει να μην επαναλάβει τα τραγικά λάθη και τις κραυγαλέες παραλήψεις της κυβέρνησης Γιώργου Α. Παπανδρέου.

Οφείλει λοιπόν να κινηθεί στη βάση των δέκα ακόλουθων σημείων (χωρίς αυτό να σημαίνει πως άλλα μέτρα δε χρειάζονται και χωρίς να αποκλείονται οι όποιες τροποποιήσεις ή παρεκκλίσεις από υφιστάμενες πολιτικές):

1.    να αναπροσαρμόσει τη στάση που τηρεί η χώρα απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους, με σκοπό τη δημιουργία συμμαχιών, ούτως ώστε να πιέσει για την αλλαγή πορείας στη καταπολέμηση της συστημικής κρίσης της ευρωζώνης,

2.    να απλοποιήσει το φορολογικό σύστημα και να δώσει τέλος στη φορολογική αβεβαιότητα που δημιουργούν οι συνεχείς τροποποιήσεις του φορολογικού κώδικα,

3.    να απαιτήσει από την τρόικα την παύση των συνεχών αναθεωρήσεων που ανά τακτά χρονικά διαστήματα φέρνουν νέα μέτρα, καθώς αυτή η ρευστότητα προκαλεί αβεβαιότητα και είναι αντικίνητρο για επενδύσεις,

4.    να ζητήσει από τους Ευρωπαίους εταίρους την επίσπευση των διαδικασιών για δημιουργία τραπεζικής ένωσης καθώς αυτή θα αποτελέσει εγγύηση σε όλες τις τραπεζικές καταθέσεις και θα δώσει τέλος στο φαύλο κύκλο που δημιουργείται μεταξύ χρεοκοπημένων κυβερνήσεων και υποκεφαλαιοποιημένων τραπεζών,

5.    να κινηθεί για τη σύσταση ειδικού ταμείου ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς επίσης και την αναθεώρηση της λογικής του "bailout" σε "bailin" .

6.    να πιέσει για άμεση απελευθέρωση των ανενεργών κονδυλίων με σκοπό την στήριξη της εγχώριας παραγωγής,

7.    να καταργήσει το συντομότερο δυνατό τη πολυνομία στον ιδιωτικό τομέα, για να αφαιρέσει άχθη από τις επιχειρήσεις και για να επιτρέψει την ανεμπόδιστη εισροή κεφαλαίων και επενδύσεων,

8.    να αναθεωρήσει συθέμελα το σύστημα προνομίων, στηριγμάτων και άλλων ευνοϊκών μέτρων προς συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού, καθώς αυτά είτε αποτελούν αδικίες, είτε δημιουργούν διεστραμμένα κίνητρα, είτε θέτουν εμπόδια στην ανάπτυξη και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας,

9.    να συστήσει επιτροπή ειδικών σε θέματα branding and communication (όπως τον επιφανή brand strategist Πήτερ Οικονομίδη), με σκοπό τον έλεγχο της εικόνας που δείχνει η χώρα προς τα έξω, καθώς το κλίμα αποσύνθεσης που προωθούν τα διεθνή ΜΜΕ δεν βοηθά στην προσπάθεια εξόδου από τη κρίση,

10.  να προωθήσει τη θέσπιση νέων οργάνων χρηματοδότησης και ελέγχου του χρέους σε επίπεδο Ε.Ε., όπως το ευρω-ομόλογο και το ταμείο για αναδιάρθρωση (ή "συγχώρεση") χρεών (debt redemption fund) που ξεπερνούν το 60% του ΑΕΠ, μόλις το δημοσιονομικό σύμφωνο επικυρωθεί, ώστε να μειωθούν οι πιέσεις στους αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης και να επιτραπεί η ορθολογική διαχείριση και συρρίκνωση του συνολικού χρέους.

Για να επιτευχθούν όλα αυτά απαιτείται ομογνωμία και συνεννόηση, αλλά κυρίως χρειάζεται να μπει το συμφέρον του τόπου πάνω από οποιοδήποτε παραταξιακό πρόγραμμα.

Η νέα κυβέρνηση μπορεί κάλλιστα να επαναδιαπραγματευθεί τους όρους του μνημονίου, κυρίως τα ασφυκτικά προς στιγμήν χρονοδιαγράμματα, και μπορεί να κινηθεί πολύ πιο διεκδικητικά σε Ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο.

Οι μαξιμαλιστικές κορώνες που ζητούν την αναδόμηση ολόκληρου του σύμπαντος προτού προβούμε σε πραγματοποιήσιμα μέτρα είναι εν τέλει αντιπαραγωγικές καθώς μας αποπροσανατολίζουν και μας στερούν τη δυνατότητα επικέντρωσης στο άμεσο πρόβλημα και στον προσδιορισμό του κυριότερου στόχου που είναι η έξοδος από τη κρίση με τρόπο δίκαιο, λειτουργικό και βιώσιμο.
Σταθερότητα, λογική και συλλογική ευθύνη λοιπόν είναι τα ζωτικά στοιχεία που πρέπει να έχουμε όλοι οι πολίτες και η νέα κυβέρνηση.

Χωρίς αυτά τα στοιχειώδη η κατρακύλα και η εξαθλίωση δεν θα έχουν τέλος.

* Ο Πρωτεσίλαος Σταύρου είναι οικονομολόγος και πολιτικός αναλυτής

 

Αλλά αυτό θα γίνει όταν επιτέλους σταματήσουν οι άγονες αντιπαραθέσεις, οι λαϊκισμοί και οι προσπάθειες δημαγωγίας, και στη θέση τους να μπει το συλλογικό συμφέρον ώστε να επέλθει σταθερότητα για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη κρίση με σοβαρότητα, υπευθυνότητα και νηφαλιότητα.